SVB là ngân hàng thương mại hoạt động trên toàn nước Mỹ, có vài chi nhánh ở nước ngoài (Israel, Đan Mạch, Đức, Trung Quốc...), được thành lập năm 1983, với mục đích chuyên cho vay các doanh nghiệp công nghệ, sức khỏe, khởi nghiệp (startups)..., và phương châm hoạt động là "đối tác tài chính của nền kinh tế đổi mới sáng tạo".

Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trên nền tảng đổi mới sáng tạo, lượng tiền gửi tại ngân hàng này tăng nhanh, từ 60 tỷ USD vào quý 1/2020 lên đến 175 tỷ USD cuối năm 2022. Tổng tài sản của SVB cuối năm 2022 là 212 tỷ USD (bằng một nửa quy mô nền kinh tế Việt Nam).

Sự cố diễn ra rất nhanh, điển hình của trường hợp phá sản ngân hàng do mất thanh khoản.

Sự việc bắt đầu bùng nổ ngày 8/3 khi Tập đoàn Tài chính SVB - công ty mẹ của SVB - thông báo lỗ 1,8 tỷ USD sau khi phải bán các khoản chứng khoán trị giá 21 tỷ USD và dự kiến phát hành thêm 2,25 tỷ USD cổ phiếu mới để tăng năng lực tài chính, bù đắp các khoản lỗ. Sự việc không đến mức tồi tệ nếu như hôm đó, Tổ chức xếp hạng tín nhiệm không đánh tụt hạng SVB, dẫn đến giá cổ phiếu giảm 60% ngày 9/3, cùng với việc một số Quỹ đầu tư mạo hiểm lớn khuyến nghị các doanh nghiệp trong danh mục đầu tư của các Quỹ này rút tiền khỏi SVB. Ngay trong 9/3, khách hàng ồ ạt rút tiền (khoảng 42 tỷ USD tính đến cuối ngày), bất chấp các cuộc điện thoại hay phát ngôn trấn an của lãnh đạo SVB. Sang sáng 10/3, cổ phiếu SVB tiếp tục mất giá thêm 60% và bị buộc rơi vào trạng thái chấm dứt giao dịch.

Điều này đã khiến Cơ quan Bảo hiểm tiền gửi Liên bang (FDIC) ra quyết định chấm dứt hoạt động của SVB ngay trong phiên giao dịch 10/3 và thông báo khách hàng có bảo hiểm tiền gửi (chỉ chiếm khoảng 13% trong tổng lượng tiền gửi 175 tỷ USD) sẽ được chi trả bồi thường trực tuyến trong ngày 13. Các trường hợp còn lại sẽ được tạm ứng một phần tiền đền bù cho khoản tiền gửi của họ vào tuần tới. Các khoản tiền vay vẫn thực hiện thanh toán bình thường theo hợp đồng. Doanh nghiệp và cá nhân không có bảo hiểm tiền gửi cho phần tiền vượt hạn mức của FDIC có thể mất một lượng tiền đáng kể nếu việc thanh lý tài sản không diễn ra suôn sẻ.

Có bốn nguyên nhân chính dẫn đến việc SVB phá sản. Một là, mô hình hoạt động có vấn đề. SVB tập trung quá nhiều vào một số ít lĩnh vực, đó là công nghệ, đổi mới sáng tạo, dịch vụ sức khỏe trong khi đây là những lĩnh vực rủi ro, có nhiều biến động nhanh khi nền kinh tế có sự điều chỉnh, suy giảm tăng trưởng từ đầu 2022 đến nay.

Hai là,hoạt động thiếu bền vững. Chức năng chính của một ngân hàng thương mại là huy động vốn (phần lớn là từ tiền gửi dân cư, thường chiếm khoảng 60-65%, còn lại là tiền gửi tổ chức, doanh nghiệp) để cho vay (hầu hết các lĩnh vực, ngành nghề). Trong khi đó, SVB chủ yếu nhận tiền gửi từ doanh nghiệp công nghệ, từ các quỹ đầu tư mạo hiểm. Những nguồn vốn này không ổn định, nên khi cần, các doanh nghiệp, quỹ đầu tư rút ra để thanh toán nghĩa vụ đáo hạn. Lượng tiền gửi này thường ít được mua bảo hiểm tiền gửi (do đa số là của tổ chức, không phải của cá nhân), và khi được bồi thường cũng khá khiêm tốn (tối đa 250.000 USD theo luật hiện hành của Mỹ) so với lượng tiền gửi của mỗi khách hàng (lên đến hàng triệu USD). Đây cũng là lý do chỉ khoảng 13% lượng tiền gửi của ngân hàng này là có bảo hiểm.

Ba là, khả năng phân tích, dự báo và quản lý rủi ro có vấn đề. Nguồn gốc sự kiện phá sản của SVB được nhìn nhận là do hoạt động kinh doanh, chủ yếu là kinh doanh trái phiếu, thua lỗ. Theo đó, trong năm 2020-2022, với lượng tiền gửi của khách hàng tăng mạnh, SVB đã mang đi đầu tư trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp và cổ phiếu được thế chấp bằng các khoản vay mua nhà với hy vọng lãi suất còn ở mức thấp lâu dài. Tuy nhiên, với việc Fed tăng lãi suất nhanh để đối phó với lạm phát từ đầu 2022, giá trị những khoản đầu tư này giảm mạnh, bị chiết khấu nhiều hơn và gây thua lỗ. Theo báo cáo thường niên cuối 2022, SVB đang nắm giữ hơn 90 tỷ USD trái phiếu, tuy không phải định giá lại thường niên nhưng theo ước tính thì giá trị chỉ còn khoảng 76 tỷ USD và khoản lỗ chưa ghi nhận là 15 tỷ USD. Việc dùng nhiều vốn ngắn hạn (từ tiền gửi của khách hàng) để đầu tư dài hạn cũng cho thấy rủi ro chênh lệch kỳ hạn, rủi ro thanh khoản lớn như thế nào.

Đồng thời, việc lãi suất tăng nhanh khiến dòng tiền đầu tư vào các công ty công nghệ và startups giảm dần, khiến họ phải sử dụng tiền gửi tại SVB để trang trải chi phí gia tăng. SVB buộc phải bán các trái phiếu này để có tiền chi trả, nhưng càng bán, càng lỗ, phải lên phương án phát hành thêm cổ phiếu để bù đắp. Nhu cầu huy động vốn cổ phiếu tăng bất thường gây lo ngại cho các quỹ đầu tư mạo hiểm, các doanh nghiệp gửi tiền, và họ đã đồng loạt rút tiền.

Bốn là, khâu truyền thông và xử lý rủi ro thanh khoản không tốt, dẫn đến không những không thuyết phục được khách hàng giữ lại tiền mà còn gây thêm bất an, khiến họ càng rút tiền nhanh, còn nhà đầu tư thì xả bán cổ phiếu, khiến giá cổ phiếu tụt không phanh.

Ngoài ra, việc một số quỹ đầu tư lớn khuyến nghị khách rút tiền và Tổ chức định hạng tín nhiệm Moody’s hạ tín nhiệm SVB cũng đổ dầu vào lửa.

SVB phá sản có ít nhất bốn tác động chính. Thứ nhất, với người gửi tiền của SVB: những khách hàng có bảo hiểm tiền gửi, sẽ sớm nhận bồi thường tối đa 250.000 USD từ 13/3; những khoản không có bảo hiểm tiền gửi sẽ phải chờ FDIC bán tài sản và trả lại sau (một dự báo cho biết, khả năng cao sẽ lấy lại được khoảng 80-85%). Tuy nhiên, nhiều khách hàng là công ty công nghệ sẽ không có tiền trả lương nhân viên trong khi chờ đợi, đây là điều mà các cơ quan chức năng Mỹ đang tính đến khả năng "giải cứu" bằng cách hỗ trợ số tiền lương này. Khó khăn về dòng tiền, sa thải nhân viên trong ngắn và trung hạn mà lĩnh vực này gặp phải càng lớn hơn. Đây cũng là vấn đề đặt ra đối với nền kinh tế Mỹ năm 2023.

Thứ hai, với thị trường tài chính Mỹ,việc đóng cửa SVB có thể sẽ khó gây ra hậu quả lan truyền trên thị trường tài chính khi đã được can thiệp sớm từ FDIC và do SVB là ngân hàng đặc thù, với nhóm khách hàng ngách, hoạt động chủ yếu trong nước Mỹ (ngoài một vài chi nhánh tại Anh, Đức, Đan Mạch, Israel...). Nhưng một số ngân hàng có quy mô nhỏ, có mô hình hoạt động tương tự đã và đang chịu ảnh hưởng với giá cổ phiếu giảm, khách hàng rút tiền, chất lượng tín dụng có vấn đề hơn... đang là vấn đề mà các cơ quan chức năng của Mỹ quan tâm xử lý. Sự cố này cũng có thể sẽ khiến Fed xem xét và điều chỉnh nhẹ kế hoạch điều hành lãi suất thời gian tới.

Thứ ba, đối với thị trường tài chính toàn cầu và Việt Nam:sự việc có tác động nhưng không nhiều, chỉ số chứng khoán toàn cầu đã và đang giảm nhẹ, còn biến động trong ngắn hạn. Tuy nhiên, việc huy động vốn của các công ty công nghệ, startups toàn cầu sẽ khó khăn hơn và bị đánh giá rủi ro hơn, nên có thể sẽ phải trả lãi suất cao hơn.

Thứ tư, sự cố SVB có thể gây ảnh hưởng về tâm lý cho người gửi tiền, nhà đầu tư... khiến họ trở nên thận trọng hơn, đa dạng hóa hơn, điều này cũng có điểm tích cực là thị trường trở nên an toàn, lành mạnh hơn và bớt bong bóng hơn. Mặc dù vậy, tác động như thế nào sẽ còn phụ thuộc vào quyết sách, hành động và giải pháp của của giới chức Mỹ thời gian tới.

Bài học kinh nghiệm ở đây là gì?

Một là, các tổ chức tài chính, ngân hàng cần quan tâm đến cả hai vế trong hoạt động: tăng trưởng trong kiểm soát được rủi ro, trong đó cần đa dạng hóa và quản lý các loại rủi ro chính, và cần phát triển bền vững.

Hai là,thị trường tài chính vốn rất nhạy cảm, hiệu ứng tâm lý đám đông mạnh, vì vậy minh bạch, kỷ luật thị trường cùng với nâng cao hiểu biết của người dân, doanh nghiệp về dịch vụ tài chính, và hiệu quả truyền thông là rất quan trọng.

Ba là, dù tính thị trường ở đây là cao, vai trò, năng lực và hiệu quả của các cơ quan giám sát cũng quan trọng không kém. Với trường hợp SVB, rõ ràng, cơ quan giám sát ngân hàng của bang này chưa có những cảnh báo kịp thời.

Bốn là, mỗi quốc gia cần có một màng lưới an toàn tài chính, trong đó cần quan tâm đến rủi ro hệ thống, rủi ro liên thông giữa ngân hàng, chứng khoán, bất động sản và nền kinh tế thực, cần có sẵn cơ chế xử lý khủng hoảng để có thể phản ứng nhanh, bài bản, hiệu quả, trong đó các cơ quan thanh tra - giám sát cần độc lập hơn, vai trò bảo hiểm tiền gửi cũng cần rõ nét hơn.

Cấn Văn Lực

Vợ chồng anh Thạch (Long Thành - Đồng Nai) lấy nhau được 2 năm, mọi người nhìn vào cuộc hôn nhân của anh chị đều ngưỡng vọng. Với bản thân anh Thạch, chị Hòa cũng là người phụ nữ, người vợ lý tưởng. Từ việc nhà cho tới việc cơ quan, giỏi chiều chồng, khéo léo được lòng đồng nghiệp... "Cô ấy là một người năng nổ, hoạt bát. Dường như không có gì làm khó được cô ấy. Hàng xóm, bạn bè, rồi hai bên nội ngoại đều lấy cô ấy làm hình mẫu chuẩn nhất để chỉnh đốn con cháu" - anh Thạch chia sẻ.

Mọi chuyện sẽ không có gì đáng nói nếu anh Thạch không phản ứng kiểu "giá như mọi người biết sự thật" mỗi khi có ai đó khen ngợi, ca tụng chị Hòa. Theo anh Nam “ở trong chăn mới biết chăn có rận”, không ai là hoàn hảo từ đầu đến chân và chị Hòa cũng có những điều khiến anh khốn khổ: "Vợ tôi cũng có những điểm không hoàn hảo mà nếu biết chắc là... vỡ mộng".

Anh Thạch cho biết, nếu như việc cơ quan, việc nhà chị Hòa khéo léo, dễ chịu bao nhiêu thì mỗi khi chị vào phòng ngủ, bước lên giường là đáng giật mình bấy nhiêu: "Mọi việc lớn nhỏ trong nhà cô ấy đều tốt nhưng khi vào phòng thì cô ấy bắt đầu xì hơi vô tội vạ. Cô ấy không ngại ngần nhỏm mông, lên gân rồi hồn nhiên cười phớ lớ mỗi khi đánh 'bủm' một phát. Mỗi lần như thế là thấy sự duyên dáng của vợ bay biến mất tiêu".

Anh Thạch còn kể nhiều khi góp ý với vợ thì chị Hòa thẳng thắn "bê" nguyên điệp khúc quen thuộc bày tỏ với chồng: "Lúc nào cũng phải là người phụ nữ hoàn hảo, khéo léo nên khí nó tích tụ. Giờ trước mặt chồng, không cần phải ngại ngần, phải xả hơi chứ". Và cứ như thế, tối đến, khi cửa phòng khép là anh Thạch được vợ "chiêu đãi" tai và mũi.

"Lắm hôm phòng không khác nào... cái nhà vệ sinh, không chịu nổi mình phải phi ra ngoài. Nói mãi nhưng cô ấy cứ cười hề hề. Không chỉ những lúc duỗi chân nằm thẳng một mình mà ngay cả lúc hai vợ chồng hành sự, cô ấy cũng đẩy hơi bùm bụp" - anh Thạch ngán ngẩm phàn nàn về những khoảnh khắc "khó đỡ" của vợ.

Anh thất kinh khi chia sẻ về thói quen xì hơi vô duyên của vợ (Ảnh minh họa)

Là một người đàn ông vốn dĩ xuề xòa nhưng anh Lục (Phú Nhuận - TP.HCM) cũng phải phàn nàn, ca thán về người vợ "có một không hai" của mình: "Trời ơi, nhìn bề ngoài thì không ai tưởng tượng được. Cứ cho là vợ chồng thoải mái, thì cô ấy cũng phải có chút duyên dáng, giữ kẽ riêng những vẫn đề của người phụ nữ chứ. Ai đời ngày nào cũng như ngày nào, đi làm về, bước vào phòng là ngán ngẩm khi nhìn về phía cái giường. Từ đầu giường tới đuôi giường là đồ lót của cô ấy thay ra chưa thèm giặt".

Anh Lục còn cho biết có những hôm "đến tháng", thay đồ ra, chị Vân - vợ anh, cũng ném luôn ở góc giường. Nhắc về hành động "khó đỡ" của vợ, anh Lục nói: "Mình là đàn ông nhưng lúc nào cũng phải đi nhặt nhạnh những thứ đó bỏ vào giỏ. Không biết cô ấy có thấy xấu hổ không. Còn mình, lắm hôm vừa đi nhặt đồ cho vợ vừa nghĩ hay là do mình cứ làm nên cô ấy cho đó là việc hiển nhiên giữa vợ chồng".

Chia sẻ rằng đã có những lúc kêu thấu tai vợ nhưng chị Vân cũng chỉ đủng đỉnh đáp lại anh: "Trăm công nghìn việc nên hay lú lẫn. Vợ chồng nhặt hộ thì có gì mà phải cáu". Nghe vợ coi hành động vô duyên của mình như không lâu dần anh cũng... thành quen. "Khó chịu thì làm được gì trong khi cô ấy chứng nào tật ấy. Chỉ sợ đứa con gái nó nhìn thấy rồi học theo thì khốn khổ nên mình cứ âm thầm mà dọn đi" - anh Lục nói.

Còn trường hợp anh Thanh ở (Cầu Giấy - Hà Nội), cưới vợ được 1 năm nhưng thời gian hai vợ chồng ở bên nhau không được bao lâu do học xong anh đi du học nước ngoài. Hai vợ chồng xa cách nên nết ăn ở anh vẫn hình dung vợ như thưở đang yêu - long lanh, tuyệt vời. Cho đến khi kì nghỉ hè vừa rồi, tranh thủ về thăm vợ 1 tuần anh mới tá hỏa vì độ vô duyên khó thốt nên lời:

"Sau khi kết hôn, hai vợ chồng xa nhau nên hơi sốc khi thấy cô ấy có những hành động thật khác người nếu không muốn nói là vô duyên tột độ. Lúc hai vợ chồng gần gũi thì cô ấy cười như bị ma nhập rồi kể chuyện mấy chị cơ quan buôn chuyện chồng lên đỉnh thế nào, "hàng" của các anh kích cỡ ra sao... Rồi cô ấy thẳng thừng phê phán tôi 'không làm cho vợ có hứng như thế'. Hoảng hồn hơn là trong lúc hai vợ chồng đang kề môi hôn hít thì cô ấy quay mặt sang một bên, đưa tay vào miệng, dùng móng tay cậy thức ăn dính ở kẽ răng..." - anh Thanh rùng mình khi kể lại.

Không chỉ vậy, anh Thanh thảng thốt chia sẻ về thói quen gãi vùng kín của vợ kiểu "tự nhiên như ruồi" trước mặt chồng: "Trời ơi, lần đầu nhìn thấy cô ấy như thế, tôi đã giật mình. Sau nhiều lần thấy vợ liên tục lặp lại hành động kì quặc, nghĩ rằng cô ấy bị bệnh phụ khoa, tôi có đưa đi khám. Nhưng thật oái oăm vì hành động hồn nhiên đó của cô ấy lại là thói quen không thể sửa..." - anh Thanh đỏ mặt khi nhắc tới thói quen xấu của vợ.

Một chủ xe BMW 320i M Sport đời 2021 tại TP HCM ưa thích kiểu dáng bản LCI (bản nâng cấp giữa chu kỳ đời 2023) nên quyết định độ xe "lên đời" mới. Đại diện PhiPhi Performance, xưởng độ thực hiện việc nâng cấp chiếc series 3 lên bản LCI 2023 cho biết, toàn bộ các chi tiết độ cho xe nguyên bản đều là hàng chính hãng (BMW Genuine Parts). Những phần được thay mới trên xe như mặt ca-lăng, đèn pha, cản trước, cản sau, ốp sườn, ống xả...

">

- Con tham gia, góp ý thì má coi thường, coi là trẻ con. Ông ta bước vào gia đình mình thì sẽ không thể có chúng con. Má hãy nghĩ kỹ đi: hoặc là có chúng con, hoặc là có ông ấy, chứ không thể...

Em chưa nói hết câu thì má mắng át và cho rằng em chưa hiểu gì về ông ta. Rồi em và má cứ lòi qua tiếng lại. Cuối cùng bà cũng chẳng úp mở:

- Thôi, má cũng chẳng muốn giấu các con nữa. Những năm qua, từ khi ba qua đời, không có ông ấy, làm sao má nuôi nổi các con trong khi lương giáo viên của má quá thấp. Các con đã ăn học đàng hoàng, không thiểu thứ gì là nhờ ông ấy giúp đỡ. ông thương má con mình, lại sống độc thân từ lâu. Má sẽ gắn bó với ông ấy phần đời còn lại.

Em thấy đến lúc này má mới bộc lộ ý nghĩ thật và không coi em là con nít nữa nên đã thẳng thắn tranh luận, vẫn giữ quan điểm không muốn ông ấy xuất hiện. Má nói rất nhiều, chủ yếu kể về hoàn cảnh và những điểm tốt của người đàn ông kia. Em phần nào nguôi bớt nỗi bức xúc, nhưng vẫn chưa thể yên tâm. Má kể ông ta góa vợ, có hai con đã lớn, người học nước ngoài, người đã về nhà chồng. Em quyết định sẽ "bí mật" đi tìm hiểu để biết rõ về ông ta. Và sau một thời gian ngắn, qua nhiều nguồn có thể tin cậy, em đã biết rõ: ông tên Lợi, từng là giám đốc một công ty nhà nước, nhưng không hiểu vì lý do gì đã xin về nghỉ hưu trước tuổi để mở công ty tư nhân.

Ông ta và vợ ly hôn, chứ không phải góa vợ như lời má em nói. Người ta nói rằng lúc đương chức, ông Lợi mắc tội gì đó nên bị kỷ luật, mới xin nghỉ. Và bị vợ bỏ đúng thời điểm này. Em nói chuyện này với má xem bà có biết rõ không, hay bị ông ta gạt thì bà cho biết chính ông đã kể rõ ngọn ngành mọi chuyện, không giấu điều gì. Biết rõ, bà càng cảm thông và muốn chia sẻ với ông. Như vậy, má em đã cho rằng ông Lợi là người tốt nên quyết tâm gắn bó. Sau lần ấy, em không có ý định ngăn cản má, đã nói với em trai là chấp nhận mọi quyết định của má và cố gắng nghĩ tốt về ông Lợi.

Ảnh minh họa

Cuộc sống của 3 má con em cứ trôi đi như thế, êm ả, bình lặng. Thỉnh thoảng ông Lợi xuất hiện, luôn mua quà, khi thì trái cây, lúc bánh ngọt, có lần thịt quay, gà mổ sẵn. Và ông đã ở lại ăn cơm cùng má con em. Hình như nghe theo lời má góp ý, ông đã gần gũi, chuyện trò, tỏ ra tâm lý hơn với bọn em. Má có vẻ vui. Ông đang lên kế hoạch đưa cả nhà đi chơi xa vào 2 ngày nghỉ cuối tuần thì bỗng xảy ra một sự việc, em thấy vô cùng khó xử; không biết có nên cho má biết?

... Hôm ấy, như thường lệ, vào lúc 17 giờ, ông Lợi đến. Chỉ có một mình em ở nhà, đứa em trai đi học thêm đến tối mới về. Má em có việc gì đó ở trường, điện thoại về nói nếu đói cứ ăn cơm trước, phải sau 18 giờ mới xong việc.

Em vào bếp nấu cơm và nói ông Lợi ngồi uống nước chờ. Nhưng ông đã chủ động vào bếp với em. Em rất ngại vì đang mặc bộ đồ ở nhà (áo cóc tay khoét rộng cổ, quần soóc, lại không mặc áo lót ở trong). Không muốn ông vào bếp khiến em mất tự nhiên, mà thay quần áo khác thì rất nóng, khó chịu. Em nhạy cảm thấy ông ta cứ muốn xán đến gần và nhìn chòng chọc vào ngực, đùi em - cái nhìn không bình thường của những người đàn ông có máu... khiến phụ nữ chúng em rất ghét. Em đành nói khéo để ông trở ra phòng ngoài ngồi:

- Có thể má cháu sắp về, thấy bác vào bếp thế này lại trách cháu không biết pha nước mời khách.

- Nhưng bác có phải là khách đâu. Cháu yên tâm đi, má cháu sẽ rất vui khi thấy bác cháu mình cùng làm bữa.

Có thể là như thế. Nhưng em vẫn mặc thêm chiếc áo khác ra ngoài và thay chiếc quần soóc. Sau đó, ông Lợi đã trở ra ngoài ngồi đọc báo. Đến khi em vào buồng tắm, được một lúc, như linh cảm thấy có người nhìn mình, em mới quay ra thì phát hiện ông Lợi đã dán mắt vào cái khe cửa chỉ hẹp bằng chiếc đũa, do em vô ý đã không kéo mạnh cửa (khe cửa rất nhỏ, ở xa không thể nhìn được vào trong). Em choáng váng, mặt đỏ nhừ, người như muốn đổ sập xuống, xấu hổ vì lần đầu tiên bị kẻ khác giới nhìn cơ thể khỏa thân của mình chỉ là một phần, điều tủi nhục hơn là bị giày vò bởi ý nghĩ: sao má mình lại có thể yêu và quyết định lấy một kẻ đốn mạt đến vậy?

Sau tiếng kéo lại cánh cửa rất mạnh, ông ta mới bỏ ra. Không hiểu ông đã ngắm nhìn em như vậy bao lâu rồi. Em vừa muốn gào lên, phỉ nhổ và chửi bới, nhưng lại kịp nghĩ có thể má sẽ về đúng lúc này. Ông Lợi đã lại cắm đầu vào mấy tờ báo, coi như không có chuyện gì xảy ra. Em thì lầm lũi xuống bếp dọn cơm đợi má về. Đến khi cả má và em trai về, chuẩn bị ăn cơm thì ông ta không ở lại, nói với má có việc gấp phải đi. Chỉ em mới hiểu rõ là ông ta đã bịa lý do để rút.

Nhưng những ngày sau đó, ông Lợi vẫn đến với má bình thường, như không có chuyện gì xảy ra. Ông ta nhiệt tình, lo toan cho em và đưa em trai hơn hẳn trước.

Em vô cùng bức xúc chuyện này. Em có nên nói cho má biết? Nếu nói, liệu má có tin? Hoặc tin, má sẽ bị "sốc" thì" sao? Em rất lo má đau khổ.

Dù vậy, mình vẫn muốn học và làm việc liên quan đến Công nghệ thông tin. Ngoài ra, mình nghĩ tới một hướng khác là học về kinh doanh và học thêm các chứng chỉ chuyên môn công nghệ như về Data hay AI.

Xin nhờ mọi người cho mình lời khuyên. Liệu mình có nên học Công nghệ thông tin ở tuổi 30 không?

Vũ