Chất bột trắng không bền

TATP rất dễ chế tạo và khó phát hiện, nhưng cũng rất không bền. Trong thực tế, chỉ cần một cú đập mạnh cũng làm phát nổ TATP với sức công phá bằng khoảng 80% chất nổ TNT. Đó là lí do tại sao những tên khủng bố còn gọi nó là "Mẹ của quỷ Satan", theo trang The Future of Things.

"Kẻ đánh bom giầy" khét tiếng đã sử dụng TATP năm 2001. Những tên khủng bố tấn công London, Anh năm 2005 và 2006 cũng dùng nó. Hóa chất này cũng được phát hiện tồn tại trong các quả bom phát nổ tại Mỹ, ở Đại học Oklahoma năm 2005 và thành phố Texas năm 2006. Và gần đây nhất, nó đã được sử dụng trong các vụ tấn công khủng bố Paris vào tháng 11/2015.

"Các tổ chức khủng bố trên khắp thế giới thường sử dụng TATP và các chất nổ khác thuộc họ peroxide, vì chúng rất dễ chuẩn bị và khó phát hiện. Bạn có thể tìm thấy hai thành phần hóa học của TATP ở các sản phẩm dược mỹ phẩm hay đồ cứu thương phổ biến. Do đó, TATP có thể dễ dàng được chế tạo trong một phòng thí nghiệm dưới tầng hầm nhờ các vật liệu thông dụng. Chất nổ này cũng dễ làm bạn nổ tung trong khi bạn bào chế nó", Ehud Keinan, chuyên gia hóa học đến từ Viện Công nghệ Technion-Israel, giải thích.

Jimmie Oxley, một chuyên gia nghiên cứu thuốc nổ tại Đại học Rhode Island (Mỹ) nói thêm rằng, chế tạo TATP "dễ như nướng một cái bánh ngọt". Ông và các đồng nghiệp từng thử làm rất nhiều thứ để ngăn chặn việc tổng hợp chúng, kể cả việc cho thêm các chất hóa học nhất định vào hydrogen peroxide, nhưng không mấy thành công.

Chất nổ ác mộng

Một lí do khiến TATP khó phát hiện là nó không chứa nitơ, một thành phần then chốt trong các quả bom "phân bón" tự chế mà các máy quét an ninh hiện có thể dò tìm ra.

Sức công phá của TATP từng là câu hỏi hóc búa đối với giới khoa học kể từ khi người ta khám phá ra nó năm 1895. Không giống các vật liệu chế tạo bom dựa vào nitơ, vốn dự trữ năng lượng khi chúng được "xào xáo" thành dạng nổ, TATP có thể ra đời ở nhiệt độ phòng và không cần lửa kích nổ.

Vậy nó lấy năng lượng nổ từ đâu, nếu không phải qua đốt nóng? Mãi tới năm 2005, nhà hóa học Keinan mới phát hiện ra rằng, nổ TATP giống nổ khí ở quy mô lớn, hơn là nổ bom lửa. Khi một tinh thể chất nổ TATP bị va chạm đủ mạnh, mỗi phân tử rắn ngay lập tức vỡ vụn thành 4 phân tử khí.

Phân tử triacetone triperoxide (TATP) cấu tạo gồm oxy (đỏ), cacbon (đen) và hydro (trắng).

"Mặc dù khí ở nhiệt độ phòng, nhưng nó có độ đậm đặc tương đương chất rắn và có số phân tử nhiều hơn gấp 4 lần. Do đó, nó sở hữu áp suất gấp 200 lần không khí xung quanh. Áp suất cực lớn này ( 1- 1,5 tấn/2,5cm2) sau đó đẩy bật ra ngoài, tạo nên lực nổ ngang với chất nổ TNT. Trong một vụ nổ TATP, các phân tử khí truyền năng lượng dịch chuyển sang môi trường xung quanh và trong quá trình đó tạo ra sóng sốc phá hủy", trích nghiên cứu về TATP của ông Keinan và các đồng nghiệp.

Chúng ta có thể phát hiện TATP cách nào?

Các nhà khoa học đang nỗ lực nghiên cứu để tìm ra các phương pháp phát hiện TATP khả thi trước khi nó có thể tiếp tục bị sử dụng để giết hại người vô tội.

ACRO Security Technologies, một công ty do chuyên gia Keinan sáng lập, đã chế tạo ra một "máy thử chất nổ peroxide" dùng một lần, có tên gọi là ACRO-P.E.T. Sản phẩm này được quảng cáo là "cung cấp câu trả lời ngay lập tức trước bất kỳ vật liệu khả nghi nào, dù chúng chỉ chứa một lượng nhỏ chất nổ dựa vào peroxide".

Trong khi đó, các nhà nghiên cứu khác đang phát triển những cách thức dò tìm TATP trong khi nó đang được vận chuyển, mà không cần xét nghiệm hóa chất trực tiếp giống như thiết bị của ông Keinan. Chẳng hạn như, năm 2011, các nhà khoa học thuộc hãng Hitachi, Nhật đã tạo ra một cỗ máy hút không khí xung quanh một người và chỉ trong 2 giây có thể "ngửi" ra các lượng TATP rất nhỏ.

Một nhóm nghiên cứu Đức cũng tuyên bố năm 2015 rằng, họ đã tìm ra cách phát hiện một lượng lớn TATP đang trong quá trình vận chuyển. Họ giải thích, vì hóa chất này rất nhạy nổ, nên nó thường được hòa tan trong một chất lỏng đặc biệt trước khi được mang đi đây đó. Mùi của chất lỏng này là độc nhất vô nhị và các nhà nghiên cứu hy vọng có thể dựa vào nó để các máy quét an ninh hiện ra TATP trong tương lai.

Chiều nay, ngày 1/12/2016, tại Tượng đài Lý Thái Tổ, hồ Hoàn Kiếm, đã diễn ra lễ khai mạc chuỗi sự kiện Ngày mua sắm trực tuyến - Online Friday 2016, với sự tham dự của Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Minh Hồng, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Ngô Văn Quý.

Phát  biểu tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa cho biết, Ngày mua sắm trực tuyến - Online Friday được Chính phủ phê duyệt là sự kiện quốc gia được tổ chức vào thứ Sáu đầu tiên của tháng 12 hàng năm. Chương trình kết hợp với nhiều sự kiện, hoạt động nhằm khuyến khích hoạt động mua sắm trực tuyến; nâng cao nhận thức và đẩy mạnh hoạt động mua sắm của cộng đồng thông qua kênh bán hàng trực tuyến; đồng thời tạo cơ hội cho người tiêu dùng được sử dụng những sản phẩm có chất lượng với mức giá ưu đãi đặc biệt.

“Đặc biệt, chương trình có sự tham gia của đông đảo doanh nghiệp từ nhà sản xuất, doanh nghiệp bán hàng hóa dịch vụ, đơn vị chuyển phát đến các ngân hàng và các tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán sẽ giúp tăng cường tính kết nối giữa các khâu trong một chu trình thương mại, hướng tới xây dựng chuỗi cung ứng thương mại điện tử chuyên nghiệp”, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa nhấn  mạnh.

Thứ trưởng cũng cho biết, qua 2 năm triển khai, chương trình Online Friday đã thu hút được hơn 2.200 doanh nghiệp tham gia với hơn 60.000 khuyến mãi dành cho người tiêu dùng. Năm 2015, số đơn hàng giao dịch trong ngày Online Friday  đã đạt hơn 700.000 đơn hàng với tổng doanh thu 579 tỷ đồng, tăng hơn 3,7 lần so với năm 2014.

Chia sẻ với báo chí tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Minh Hồng cho biết, từ góc độ cơ quan quản lý nhà nước về CNTT, Bộ TT&TT thấy rằng xu hướng mua sắm trực tuyến tại Việt Nam đang phát triển rất mạnh mẽ.

"Chúng tôi đánh giá rất cao việc Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan liên quan, các doanh nghiệp để tổ chức ngày hội mua sắm trực tuyến Online Friday, sử dụng Internet để mua sắm và trả tiền qua mạng góp phần giúp cho thương mại điện tử tại Việt Nam phát triển, đồng thời góp phần giảm tiền mặt trong mua sắm,  giúp minh bạch và công khai trong các hoạt động liên quan đến mua bán hàng hóa. Bộ TT&TT hết sức ủng hộ hoạt động này và sẽ tiếp tục vận động các doanh nghiệp vận chuyển trong ngành TT&TT như Bưu điện Việt Nam tham gia tích cực, góp phần cho hoạt động thành công không chỉ trong Ngày mua sắm trực tuyến mà trở thành hoạt động hàng ngày của mọi người dân và toàn xã hội", Thứ trưởng Nguyễn Minh Hồng nói.

Lễ khai mạc Online Friday 2016 đã chính thức kích hoạt chuỗi sự kiện hưởng ứng Ngày mua sắm trực tuyến, trong đó trọng tâm là hoạt động mua sắm trực tuyến diễn ra trong “24 giờ vàng”,  từ 0h đến 24h ngày thứ Sáu, 2/12/2016 trên website OnlineFriday.vn. Chương trình năm nay thu hút khoảng 3.600 doanh nghiệp và các shop tham gia, với khoảng 230.000 sản phẩm khuyến mãi đăng ký. Trong đó, sẽ có hơn 5.000 đầu sản phẩm khuyến mãi được đảm bảo bởi Ban tổ chức, tương ứng với trên 50.000 đơn hàng đảm bảo có thể đến tay khách hàng.

Theo Ban tổ chức, Online Friday năm nay có sự tham gia của đông đảo các doanh nghiệp, từ các doanh nghiệp sản xuất, đơn vị bán lẻ, các doanh nghiệp chuyển phát cho tới các ngân hàng, tổ chức tài chính. Đáng chú ý, 50 doanh nghiệp thuộc Top doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam đều góp mặt tại Online Friday 2016, gồm các doanh nghiệp TMĐT như: Lazada, Sendo, Tiki, Hotdeal, Adayroi, Vật Giá, Chợ Điện tử… ; các doanh nghiệp vừa bán hàng online vừa có cửa hàng như: Thế Giới Di Động, Viễn thông A, Nguyễn Kim…; các nhà sản xuất như: Acer, Asus, HP, Microsoft...