Mỗi tiêu chí gồm 3 mức độ đánh giá: Cần cải thiện, Khá, Tốt. Trên cơ sở đó, chỉ tiêu nào đã thực hiện tốt thì cần duy trì, chưa đạt cao thì cần phải có mục tiêu, phương hướng cải thiện. 

Tôn trọng sự đa dạng và khác biệt về văn hoá, tôn giáo, giới tính, bản dạng giới, xu hướng tính dục

Trong nhóm tiêu chuẩn về Con người, ngành giáo dục TP.HCM đưa ra 6 tiêu chí. Đó là: Tình bạn và mối quan hệ tích cực trong nhà trường dựa trên nền tảng tin tưởng, tôn trọng, bao dung, công bằng.

Cán bộ, giáo viên, nhân viên lắng nghe tích cực, phản hồi mang tính xây dựng, chia sẻ, hỗ trợ với đồng nghiệp và học sinh; tiếp tục học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và phát huy đạo đức nhà giáo.

Tinh thần dân chủ được đảm bảo; tôn trọng sự đa dạng và khác biệt về văn hoá, tôn giáo, giới tính, bản dạng giới, xu hướng tính dục hay các khó khăn, khuyết tật về thể chất và học tập.

Những giá trị, thái độ tích cực như: chính trực, tận tâm, lòng biết ơn, hợp tác, thấu cảm, sáng tạo, tự tin và những hành vi tích cực được khuyến khích.

Sự khoẻ mạnh về thể chất và tinh thần của giáo viên, nhân viên, học sinh thông qua việc đảm bảo điều kiện làm việc, tôn vinh, ghi nhận vai trò của của giáo viên, nhân viên, học sinh; Năng lực và kỹ năng của giáo viên được thể hiện; phát huy được các phương pháp dạy học mới, sáng tạo.

Học sinh có ý thức về thành tích và thành tựu, không chỉ ở điểm số cao

Nhóm tiêu chuẩn Dạy học và hoạt động giáo dụcgồm 8 tiêu chí. Đó là: Giao nhiệm vụ học tập hợp lý và công bằng; chú trọng dạy học phát huy phẩm chất và năng lực người học; đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá, coi trọng sự tiến bộ của học sinh, tránh gây áp lực quá mức và đảm bảo công bằng, bình đẳng giữa các học sinh với nhau.

Các môn học và hoạt động giáo dục được áp dụng các phương pháp tích cực, phát huy tinh thần làm việc nhóm và hợp tác; người học được thể hiện sự sáng tạo và gắn kết với nhau, coi những lỗi sai như một phần của quá trình học; dạy và khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, tư duy phản biện.

Học sinh có được ý thức về thành tích và thành tựu, không chỉ ở điểm số cao mà nhiều hơn là sự công nhận, khuyến khích, động viên từ giáo viên, cha mẹ và nhà trường; vinh danh những gương học sinh điển hình trong quá trình học tập, rèn luyện. 

Nội dung học tập bổ ích, lôi cuốn, mang tính ứng dụng cao, gắn với thực tiễn.

Các hoạt động trải nghiệm, ngoại khoá và các sự kiện ở trường được tổ chức hiệu quả. Xây dựng các câu lạc bộ đội nhóm, sân chơi, hoạt động phong trào, nghiên cứu khoa học;

Triển khai các chương trình sức khỏe học đường, đảm bảo dinh dưỡng hợp lý và tăng cường thể lực cho học sinh. 

Quan tâm đến sức khỏe tâm thần, quản lý căng thẳng thông qua công tác tham vấn tâm lý học đường, công tác xã hội trường học; đưa nội dung chương trình giáo dục cảm xúc, xã hội, đạo đức (SEE), năng lực cảm xúc, xã hội, học tập (SEL) và sự chú tâm, lòng biết ơn vào giảng dạy. 

Ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số trong quản lý và dạy học. 

Áp dụng kỷ luật tích cực trong nhà trường

Và với nhóm tiêu chuẩn Môi trường, Sở GD-ĐT TP.HCM đặt ra4 tiêu chí.

Cụ thể là: Môi trường học tập thân thiện, an toàn, không có bạo lực, bắt nạt, kể cả bắt nạt trực tuyến; Kỷ luật tích cực được áp dụng trong nhà trường; Trường học đạt tiêu chuẩn về trường học xanh; Tầm nhìn và công tác Lãnh đạo của nhà trường hướng đến những ưu tiên xây dựng Trường học hạnh phúc. 

Có thế mạnh ở các môn tự nhiên, Phong từng rất say mê học Toán. Nhưng điểm số của nam sinh khi ấy không đủ để được vào đội tuyển của trường. Thất vọng, Phong “rẽ hướng” sang Vật lý với quyết tâm phải chinh phục được môn học này.

“Lần đầu tiên được vào phòng thí nghiệm của trường, em mày mò và nghịch các bộ thí nghiệm điện. Những câu hỏi đơn giản như: “Tại sao ma sát lại tạo ra điện?” cũng khiến em cảm thấy tò mò. Em không ngờ, môn Lý lại có nhiều điều thú vị đến thế”.

Từ việc mong muốn lý giải những điều thắc mắc, Phong bắt đầu học Vật lý rất say mê. Năm lớp 8 khi tham gia đội tuyển học sinh giỏi, Phong giành được giải Nhất tỉnh. Đến năm lớp 9, nam sinh tiếp tục đoạt giải cao.

Tiền đề này giúp Phong thi đỗ vào lớp chuyên Lý của Trường THPT Chuyên Bắc Ninh với điểm môn chuyên cao thứ nhì lớp. Vào trường, Tuấn Phong nhanh chóng được thầy chủ nhiệm Phạm Đình Hiệp phát hiện ra tiềm năng.

“Phong thông minh, luôn có lập trường vững vàng” – thầy Hiệp ấn tượng với học trò ngay từ những ngày đầu năm lớp 10. Vì thế, thầy đặt nhiều kỳ vọng đây sẽ là nhân tố tiềm năng để tiếp tục bồi dưỡng trong đội tuyển học sinh giỏi quốc gia.

Dưới sự dìu dắt của thầy Hiệp, Phong được tiếp cận với lượng kiến thức nâng cao, mới mẻ nhưng cũng khó nhằn.

“Quãng thời gian ôn luyện đội tuyển, em tập trung làm các nguồn đề từ những năm trước, đồng thời đọc thêm những cuốn sách nổi tiếng để thu nạp kiến thức”, Phong nói.

Điểm đặc biệt, theo thầy Hiệp, Phong có cách ghi chép rất lạ. “Em học đến đâu chắc đến đó nên không ghi bài theo tuần tự thầy cô giảng trên lớp. Kể cả những buổi có giáo sư từ Hà Nội về dạy, em cũng chỉ ghi những điều thấy cần. Nếu giáo viên nào không biết hoặc chưa quen với phong cách này có lẽ sẽ rất bực khi thấy học trò không ghi chép gì cả. Nhưng thực tế không phải vậy. Điều gì đã nắm chắc, Phong đều không ghi”.

Năm lớp 11, khi được lựa chọn vào đội tuyển cùng các anh chị lớp 12, thông thường học sinh lớp dưới sẽ có phần đuối hơn, nhưng Phong cùng một chị lớp 12 luôn cạnh tranh nhau vị trí thứ nhất. Nhờ bản lĩnh và luôn làm bài chắc chắn, Phong giành giải Nhì học sinh giỏi quốc gia ngay từ lớp 11. Sau đó, em tham dự kỳ thi Olympic thi Vật lý châu Âu ở Slovenia và giành Huy chương Bạc.

Kết quả này là động lực để Phong đặt hy vọng sẽ bứt phá vào năm sau. Nam sinh cho biết, bí quyết của em là phải hiểu rõ bản chất của các hiện tượng, vấn đề và tự chứng minh được công thức. Khi đi thi, em cũng đặt ra một số nguyên tắc bắt buộc phải làm theo như tôn trọng các bước khi thực nghiệm, cẩn trọng trong đo đạc, số liệu rõ ràng, ưu tiên những phần dễ lấy điểm, làm đến đâu chắc đến đó…

Tham gia kỳ thi học sinh giỏi quốc gia năm lớp 12, Phong đủ kinh nghiệm và bản lĩnh để giành giải Nhất. Sau đó, nam sinh tiếp tục giành Huy chương Đồng kỳ thi Olympic Vật lý châu Á và thành công “đổi màu” huy chương trong kỳ thi quốc tế chỉ trong vòng 2 tháng.

Nhờ đó, Phong trở thành học trò đầu tiên của tỉnh Bắc Ninh giành Huy chương Vàng trong kỳ thi Olympic quốc tế. Đây là kỳ vọng và cũng là mục tiêu được cả thầy và trò đặt ra ngay khi chuẩn bị bước tới đấu trường quốc tế.

“Tôi cảm nhận rõ niềm vui của người gieo hạt, hạnh phúc khi chứng kiến học trò đã nỗ lực vượt bậc để thăng hoa trên đấu trường quốc tế, mang vinh quang về quê hương”, thầy Hiệp xúc động nói.

Với những thành tích đã đạt được, Tuấn Phong có thể trúng tuyển vào các ngành học hot nhất hoặc đi du học như cách nhiều thành viên trong đội tuyển quốc tế vẫn lựa chọn. Tuy nhiên Phong cho rằng em vẫn chưa sẵn sàng để đi du học. “Em mong muốn có thêm thời gian tập trung vào thế mạnh của mình. Khi có nền tảng và sự yêu thích, việc học tập và phát triển chuyên môn sẽ dễ dàng hơn rất nhiều”, Phong nói.

Nam sinh cũng cho rằng ngành Kỹ thuật điều khiển và Tự động hoá giúp mình được tiếp cận những kiến thức liên quan đến sensor cảm ứng, mạch điện tử, kỹ thuật đo lường và cảm biến thông minh… Đây là những điều em từng được làm quen qua các kỳ Olympic và vẫn muốn tiếp tục được nghiên cứu sâu hơn.

Sau một tuần đầu học tại ĐH Bách khoa Hà Nội, Tuấn Phong thẳng thắn thừa nhận tấm huy chương không đem tới lợi thế khi học ở Bách khoa.

“Lợi thế duy nhất của những bạn từng dự thi quốc gia, quốc tế có lẽ là khả năng tự học, sự tập trung và chịu được áp lực – vốn được tôi rèn qua quãng thời gian tập huấn. Bước vào giảng đường, điều quan trọng bản thân không được “ngủ quên trên chiến thắng” mà phải bắt đầu một hành trình mới để chinh phục những kiến thức chuyên ngành vốn rất khó và sâu”.

Trong phần tham luận, Giám đốc ĐH Quốc gia Hà Nội, trăn trở về bài toán năng lực tự chủ của các trường đại học. Theo ông Lê Quân, đây là một bước chuyển biến cực kỳ mạnh mẽ nếu so 10 năm trước. Tuy nhiên, quá trình tự chủ có rất nhiều vấn đề.

Ông Quân cho hay, ĐH Quốc gia Hà Nội vốn là nơi luôn được coi là cơ chế tốt nhất, song khi làm vướng rất nhiều luật. Trong tự chủ đại học, vai trò của hiệu trưởng rất quan trọng. “Hiện, một đại học không phải là cơ quan quản lý theo hành chính mà đòi hỏi sự năng động rất cao. ĐH Quốc gia Hà Nội giờ đây tìm được một hiệu trưởng giỏi cũng rất khó khăn.

Trong 2-3 năm qua, chúng tôi đã có 2-3 người xin thôi chức vụ hiệu trưởng để chuyển sang một vị trí khác. Tất nhiên, chúng tôi phải đào tạo đội ngũ kế cận nhưng điều này cho thấy đây dần dần là một công việc nhiều áp lực, sức ép”, ông Quân nói.

ĐH muốn phát triển bền vững chỉ trông chờ vào học phí sẽ rất khó khăn

Ông Quân cho hay, ĐH Quốc gia luôn được coi là ưu tiên, trọng điểm. Nhưng thực sự để việc đầu tư đáp ứng được sứ mệnh, nhiệm vụ cũng rất khó khăn. “Lương cơ sở đang tăng lên, ngân sách cấp xu hướng giảm đi. Trong khi đó, việc trông chờ vào học phí cũng chỉ có giới hạn, như vậy, rất nhiều bài toán đặt ra nếu nhìn vào tài chính đại học, trong đó, có bài toán tài chính cho khoa học công nghệ.

ĐH Quốc gia Hà Nội mỗi năm được ngân sách cấp khoảng 75 tỷ đồng cho các hoạt động khoa học công nghệ, trong khi có gần 3.000 tiến sĩ, 6 viện nghiên cứu. Mỗi năm, mỗi viện được khoảng 1,5 - 2 tỷ đồng hỗ trợ, rất khó khăn. Với suất đầu tư như vậy, có thể thấy cơ chế bất cập", GS Quân nói.

GS Lê Quân cho rằng, việc trông chờ vào học phí là rất khó khăn nếu muốn bền vững. Thời gian qua, Quốc hội dành rất nhiều thời gian và ra nhiều nghị quyết cho một số cơ chế đặc thù khác nhau, nhưng chưa có những cơ chế đặc thù về giáo dục đại học.

“Cần có thể chế làm sao để đại học có những cơ chế để được quản lý theo một mô hình tự chủ cao và được làm nhiều điều mới cùng cam kết chịu trách nhiệm về chất lượng, hơn là quản lý mang tính chất hành chính đồng phục”, ông Lê Quân chia sẻ.

PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM cho hay, Nghị quyết 29/NQ-TW nêu rõ đầu tư giáo dục là đầu tư phát triển, nhưng chi cho giáo dục, đặc biệt giáo dục đại học hiện vẫn còn rất thấp. Theo ông Hải Quân, ĐH Quốc gia TP.HCM hiện cũng rất “ngổn ngang”. 

“Tỷ lệ ngân sách cấp 3 năm liên tục giảm. Thực tế, từ năm 2020 đến năm 2023, cả ĐH Quốc gia TP.HCM không khởi công được công trình nào mới. Năm 2023, dự kiến chúng tôi sẽ phải hủy dự toán, đồng nghĩa trả lại ngân sách 671,4 tỷ đồng. Năm 2022, chúng tôi phải chuyển nguồn từ năm 2022 sang 2023 là 545 tỷ. Năm 2022 phải hủy dự toán (tức được cấp năm 2021 nhưng đến năm 2022 vẫn không thể giải ngân) khoảng 340 tỷ đồng”.

Ông Hải Quân cho rằng, việc phân bổ nguồn lực cho nghiên cứu khoa học cũng chưa hợp lý. “Nghị quyết nói rằng phải tăng cường đầu tư, các trường đại học cũng đã làm rất tốt, nhưng số chi thực sự cho các trường để làm nghiên cứu khoa học tỷ lệ rất thấp”.

Theo ông Hải Quân, nguồn thu của các trường đại học chủ yếu đến từ học phí. Dữ liệu từ Ngân hàng thế giới cho thấy, càng ngày tỷ lệ phụ thuộc vào học phí càng cao, đến hơn 70%. “Một trường không thể trở thành đại học đẳng cấp thế giới hoặc được xếp hạng thế giới nếu chỉ dựa vào học phí”.

Ông Quân dẫn khuyến nghị của Ngân hàng thế giới cần tăng 0,8 - 1% GDP đầu tư cho giáo dục đại học (hiện nay khoảng 24-27%).

Giáo dục đại học Việt Nam chưa có sự bứt phá

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho hay, nhìn chung, giáo dục đại học Việt Nam đang trong trạng thái phát triển, tuy nhiên tốc độ phát triển chậm, không có bứt phá.

“Đối với hệ thống các trường đại học công muốn có sự cải thiện cần vừa phải huy động phía xã hội, doanh nghiệp một cách mạnh mẽ, nhưng cũng phải có sự đầu tư mang tính bứt phá, đột biến. Đầu tư nhưng để tiêu được như thế nào cũng là câu chuyện đáng lo ngại, đã hiếm có còn khó tiêu”.

Bộ trưởng Sơn cho rằng, có nhiều "cái vướng" với mô hình tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học. Những quy phạm pháp luật mở đường cho tự chủ của giáo dục đại học chưa có sự đồng bộ, chia sẻ của các hệ thống pháp luật khác... Với một cơ sở giáo dục đại học, chúng ta áp dụng các quy định như các cơ sở sự nghiệp công lập khác rất khó để đơn vị rất đặc biệt này tự chủ.

Ông Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội, đánh giá, thời gian qua, lĩnh vực giáo dục đại học đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng; quy mô, công tác quản lý, quản trị đại học có bước phát triển và nhiều đổi mới. 

Tuy nhiên, trước sự vận động, phát triển không ngừng của khoa học - công nghệ và tri thức nhân loại, giáo dục đại học còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập cả về quy mô, cơ cấu ngành nghề và kỹ năng làm việc. 

Thể chế, chính sách điều chỉnh lĩnh vực giáo dục đại học còn có sự mâu thuẫn, thiếu thống nhất trong cách hiểu, vận dụng và hướng dẫn thi hành, đặc biệt là về thực hiện tự chủ đại học. Quy mô giáo dục đại học của nước ta có tăng nhưng chưa đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế tri thức.

Kinh phí đầu tư cho giáo dục đại học còn thấp. Chính sách xã hội hoá giáo dục chưa thực sự thu hút được nhiều các thành phần xã hội tham gia. Số lượng, cơ cấu, chất lượng đội ngũ giảng viên đại học chưa đáp ứng yêu cầu ngày càng cao, nhất là về năng lực đổi mới sáng tạo. Công tác nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế còn chưa tương xứng với tiềm năng. Bên cạnh đó, hệ thống bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đại học chưa được hoàn thiện. 

'Tự chủ đại học trên giấy tờ, nhưng trói buộc trên thực tế'

Còn Thạc sĩ luật Nguyễn Văn Hiếu cho rằng hành vi của cô giáo có dấu hiệu làm nhục người khác.

“Đối với vụ việc xảy ra tại Trường THPT Đa Phúc (huyện Sóc Sơn, Hà Nội), tôi cho rằng cả giáo viên và cơ sở giáo dục này đều đang cố ý né tránh và đơn giản hóa sự việc. Nếu không nghiêm túc xem xét giải quyết, mọi nỗ lực phòng ngừa bạo lực học đường sẽ thất bại". 

Theo ông Hiếu, nữ sinh không tự nhiên quỳ xin cô ở cửa lớp và khóc đến 2 giờ đồng hồ. Tâm lý học giải thích trường hợp trên phải có sự sợ hãi, hoảng loạn ghê gớm, con người mới có phản ứng “nhũn” ra như vậy. Điều này chứng tỏ nữ sinh đã rất lo lắng khi làm trái ý cô. 

Dưới góc độ pháp lý, theo ông Hiếu, hành vi của giáo viên này có dấu hiệu làm nhục người khác. Cụ thể, tại Điều 155 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định Tội làm nhục người khác với các hành vi khách quan như sau: Các hành vi có thể thể hiện bằng lời nói hoặc hành động nhằm hạ thấp nhân cách, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác. Chẳng hạn thể hiện bằng lời nói như: sỉ nhục, chửi bới, quát nạt một cách thô bỉ, tục tĩu trước đông người...

Ông Hiếu cho hay: “Đuổi học sinh ra khỏi lớp không được quy định trong quy chế Bộ GD-ĐT ban hành. Lỗi của nữ sinh hoàn toàn không đến mức phải cư xử như vậy. Không biết cô P. có lợi ích riêng nào trong việc chỉ định cửa hàng đặt bánh sinh nhật hay không? Nếu có, lợi ích bé nhỏ ấy cũng không đến mức phải đuổi học sinh mình chủ nhiệm (lại là cán bộ lớp, cán bộ Đoàn thanh niên hỗ trợ cô trong công tác quản lý và phong trào) ra ngoài như vậy. Đây rõ ràng không chỉ là hành vi vi phạm quy định của ngành giáo dục mà nhằm mục đích nhục mạ học sinh này, xâm hại đến danh dự nhân phẩm của người học".

"Không dừng lại ở đây, khi học sinh quỳ gối, xin cô tha thứ, khóc đến 2 giờ đồng hồ ngoài cửa, cô cũng không có động thái ngăn cản. Đến khi học sinh ngất lả, cô còn có hành vi giằng giật làm xô lệch quần áo, quát mắng, đe dọa nữ sinh thậm tệ. Đây là hành vi xâm hại đến người học nghiêm trọng. Bản thân cô P. là giáo viên chủ nhiệm, là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, cô P thực hiện hành vi trên với lỗi cố ý trực tiếp”, ông Hiếu phân tích thêm.

Theo ông Hiếu, Điều 155 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định: Chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.

Nếu phụ huynh của nữ sinh có đơn yêu cầu cơ quan CSĐT, Công an huyện Sóc Sơn điều tra làm rõ thì vụ việc phải xử lý theo quy trình tố tụng hình sự.

“Ở vụ việc nghiêm trọng này, cần nghiêm túc xử lý để làm gương ngăn chặn hành vi bạo lực học đường nhức nhối hiện nay”, thạc sĩ luật cho biết.

Tạm đình chỉ thầy giáo Hà Nội bóp cằm, xúc phạm học sinh