Nếu chúng ta muốn ngăn chặn sự tập trung toàn bộ của cải và quyền lực trong tay một nhóm tinh hoa nhỏ, chìa khóa là phải điều phối quyền sở hữu dữ liệu. Vào thời cổ đại, đất đai là tài sản quan trọng nhất trên thế giới, chính trị là một cuộc tranh giành để kiểm soát đất đai và nếu quá nhiều đất đai tập trung vào quá ít người, xã hội phân tách thành tầng lớp quý tộc và tầng lớp bình dân.

Trong thời hiện đại, máy móc và nhà xưởng trở nên quan trọng hơn đất đai và các cuộc đấu tranh chính trị tập trung vào kiểm soát những phương tiện sản xuất tối quan trọng này. Nếu quá nhiều máy móc tập trung vào tay quá ít người, xã hội phân chia thành giai cấp tư sản và giai cấp vô sản. Tuy nhiên, trong thế kỷ 21, dữ liệu sẽ lấn át tầm quan trọng của cả đất đai và máy móc, trở thành tài sản quan trọng nhất; chính trị sẽ là một cuộc đấu hòng kiểm soát dòng chảy dữ liệu. Nếu dữ liệu tập trung vào một nhóm nhỏ, loài người sẽ phân chia thành các loài khác nhau.

Cuộc đua giành dữ liệu đã diễn ra, đứng đầu là các tập đoàn dữ liệu khổng lồ như Google, Facebook, Baidu và Tencent. Cho đến nay, phần lớn những người khổng lồ này đã áp dụng mô hình kinh doanh “kẻ buôn sự chú ý”. Họ nắm lấy sự chú ý của chúng ta bằng cách cung cấp cho chúng ta các thông tin, dịch vụ và giải trí miễn phí, rồi họ bán lại sự chú ý của chúng ta cho những nhà quảng cáo.

Thế nhưng những người khổng lồ thông tin này có lẽ đang nhắm tới mục tiêu cao hơn bất kỳ kẻ buôn sự chú ý nào trước đó. Cuộc kinh doanh thật sự của họ không phải là để bán quảng cáo đâu. Sự thật là bằng cách nắm lấy sự chú ý của chúng ta, họ đã thu thập được một lượng thông tin khổng lồ về chúng ta, thứ giá trị hơn bất kỳ doanh thu quảng cáo nào. Chúng ta không phải là khách hàng của họ, chúng ta là sản phẩm của họ.

Về trung hạn, việc tích lũy dữ liệu này mở ra một con đường dẫn đến một mô hình kinh doanh hoàn toàn khác biệt mà các nạn nhân đầu tiên chính là ngành công nghiệp quảng cáo. Mô hình mới dựa vào việc chuyển quyền hạn từ con người sang các thuật toán, bao gồm quyền lựa chọn và mua sắm. Một khi các thuật toán lựa chọn và mua sắm cho chúng ta, ngành quảng cáo truyền thống sẽ sụp đổ.

Thử lấy Google làm ví dụ. Google muốn đạt đến điểm là chúng ta có thể hỏi nó bất cứ thứ gì và có được câu trả lời tốt nhất trên thế giới. Điều gì sẽ xảy ra khi ta có thể nói với Google: “Chào Google. Dựa trên tất cả những gì bạn biết về xe hơi, và dựa trên tất cả những gì bạn biết về tôi (bao gồm nhu cầu, thói quen, quan điểm của tôi về sự nóng lên toàn cầu, cả ý kiến của tôi về chính trị Trung Đông nữa), đâu là chiếc xe tốt nhất dành cho tôi?”. Nếu Google có thể đưa cho ta một câu trả lời tốt cho câu hỏi đó, và nếu chúng ta học được bằng kinh nghiệm là nên tin vào trí khôn của Google hơn là các cảm giác dễ bị thao túng của chính mình, thì những quảng cáo xe hơi còn dùng làm gì nữa?

Về dài hạn hơn, bằng cách gom đủ dữ liệu và đủ khả năng tính toán, các tập đoàn dữ liệu khổng lồ có thể bẻ khóa những bí mật sâu kín của sự sống rồi sử dụng kiến thức này không chỉ để lựa chọn cho chúng ta hay điều khiển chúng ta, mà còn để tái thiết kế sự sống hữu cơ và tạo ra các dạng sống vô cơ nữa. Bán quảng cáo có thể là cần thiết để duy trì những người khổng lồ trong ngắn hạn, nhưng các công ty công nghệ thường định giá các ứng dụng, sản phẩm và các công ty khác theo lượng dữ liệu mà chúng “thu hoạch” được chứ không phải số tiền mà chúng làm ra. Một ứng dụng được ưa thích có thể thiếu mô hình kinh doanh và thậm chí lỗ trong ngắn hạn, nhưng miễn là nó hút được dữ liệu nó có thể đáng giá hàng tỷ đô.

Ngay cả khi bạn không biết làm thế nào để dữ liệu làm ra tiền ngày hôm nay, vẫn đáng để sở hữu dữ liệu bởi nó có thể nắm chìa khóa dẫn đến kiểm soát và định hình cuộc sống trong tương lai. Tôi không biết chắc những gã khổng lồ thông tin có thực sự nghĩ về dữ liệu theo cách đó, nhưng hành động của họ cho thấy họ xem việc tích lũy dữ liệu có giá trị vượt xa những đồng đô la thuần túy.

Những người bình thường sẽ thấy rất khó cưỡng lại quá trình này. Hiện tại, con người đang vui vẻ cho đi tài sản giá trị nhất của họ, dữ liệu cá nhân, để đổi lấy dịch vụ thư điện tử miễn phí và các video hài hước về mèo. Điều này hơi giống những bộ lạc châu Phi và thổ dân châu Mỹ khờ khạo bán cả đất nước cho những đế quốc châu Âu để đổi lấy những hạt cườm lòe loẹt và mớ trang sức rẻ tiền. Nếu sau này người bình thường quyết định thử ngăn dòng chảy dữ liệu, họ sẽ thấy việc đó càng lúc càng khó khăn, đặc biệt là khi họ đã lệ thuộc vào mạng lưới để ra tất cả quyết định của mình, thậm chí cho chăm sóc sức khỏe và sự sinh tồn vật lý của họ nữa.

Con người và máy móc có thể hợp nhất với nhau trọn vẹn đến mức con người sẽ không thể sống sót nếu bị ngắt mạng. Hai bên sẽ kết nối với nhau từ trong bào thai và nếu sau đó bạn chọn ngắt kết nối, các hãng bảo hiểm có thể từ chối bảo hiểm cho bạn, các nhà tuyển dụng từ chối tuyển bạn và các dịch vụ y tế sẽ từ chối chăm sóc bạn. Trong cuộc chiến lớn giữa sức khỏe và quyền riêng tư, sức khỏe chắc chắn sẽ thắng tuyệt đối.

Khi ngày càng nhiều dữ liệu chảy từ cơ thể và não bộ của bạn qua các cảm biến sinh trắc sang các cỗ máy thông minh, các tập đoàn và tổ chức chính phủ sẽ ngày càng dễ dàng hiểu bạn, điều khiển bạn và ra quyết định thay cho bạn. Quan trọng hơn, họ có thể giải mã những cơ chế sâu bên trong mọi cơ thể và bộ não, từ đó đạt được quyền năng tái thiết kế sự sống.

Nếu ta muốn ngăn chặn một nhóm tinh hoa nhỏ khỏi độc chiếm những quyền năng như Thượng đế như vậy, và nếu ta muốn ngăn loài người phân tách thành các giai tầng sinh học khác nhau, câu hỏi mấu chốt là: ai sở hữu dữ liệu? Liệu các dữ liệu về ADN, bộ não và cuộc sống của tôi thuộc về tôi, về chính phủ, về một tập đoàn hay thuộc về toàn thể nhân loại?

Yêu cầu các chính phủ quốc hữu hóa dữ liệu có lẽ sẽ giảm bớt quyền lực của các tập đoàn lớn, nhưng nó có thể dẫn đến các nền độc tài số đáng sợ. Các chính trị gia hơi giống các nhạc công và nhạc cụ mà họ chơi là hệ thống cảm xúc và sinh hóa của con người. Họ đọc một bài diễn văn và một làn sóng sợ hãi dâng lên trong nước. Họ đăng một dòng tweet và một cuộc hận thù bùng nổ. Tôi không nghĩ chúng ta nên đưa cho những nhạc công này chơi một nhạc cụ phức tạp hơn.

Một khi các chính trị gia có thể trực tiếp kích thích các cảm xúc mạnh mẽ của chúng ta, tạo ra tùy ý nỗi lo lắng, thù hằn, niềm vui và sự nhàm chán, chính trị sẽ trở thành một rạp xiếc cảm xúc đơn thuần. Chúng ta lo sợ quyền lực của các tập đoàn lớn bao nhiêu thì lịch sử cũng gợi ý là chúng không chắc sẽ khá khẩm hơn dưới tay các chính phủ quá quyền lực. Sau vụ tháng Ba năm 2018, tôi vẫn thà đưa dữ liệu của mình cho Mark Zuckerberg còn hơn cho Vladimir Putin (mặc dù vụ bê bối Cambridge Analytica tiết lộ rằng có lẽ chẳng có sự lựa chọn gì ở đây vì bất cứ dữ liệu nào được giao phó cho Zuckerberg vẫn có thể dễ dàng tìm đường tới Putin).

Việc sở hữu cá nhân các dữ liệu của bản thân nghe có vẻ hấp dẫn hơn các lựa chọn kia, nhưng điều đó thật sự có nghĩa là gì thì lại không rõ ràng. Chúng ta có đã hàng ngàn năm kinh nghiệm về kiểm soát sở hữu đất đai. Chúng ta biết cách xây hàng rào xung quanh một cánh đồng, đặt lính gác ở cửa và kiểm soát ai đi vào.

Trong hai thế kỷ vừa qua, chúng ta đã trở nên cực kỳ thành thạo trong việc kiểm soát sở hữu công nghiệp; do đó, ngày nay tôi có thể sở hữu một phần General Motors và một ít Toyota bằng cách mua cổ phiếu của họ. Nhưng chúng ta không có nhiều kinh nghiệm trong việc kiểm soát sở hữu dữ liệu; nó vốn là một nhiệm vụ khó hơn rất nhiều vì không như đất đai và máy móc, dữ liệu có ở khắp nơi và cùng lúc chẳng có ở đâu cả, nó có thể di chuyển với tốc độ ánh sáng và bạn có thể tạo bao nhiêu bản sao cũng được.

Thế nên ta nên kêu gọi luật sư, chính trị gia, triết gia và ngay cả các nhà thơ hướng sự chú ý của họ về câu hỏi hóc búa này: làm thế nào kiểm soát được sở hữu dữ liệu? Đây có thể là câu hỏi chính trị quan trọng nhất trong kỷ nguyên chúng ta. Nếu ta không thể sớm trả lời câu hỏi này, hệ thống chính trị xã hội của chúng ta có thể sụp đổ. Con người đang cảm nhận được cơn địa chấn đang đến. Có lẽ đây là lý do vì sao công dân ở khắp nơi trên thế giới đang dần mất niềm tin vào câu chuyện tự do mà mới một thập kỷ trước còn tỏ ra không thể cưỡng lại.

Thế thì từ đây, ta có thể đi tiếp như thế nào và làm sao chúng ta đối mặt được với những thử thách kinh khủng của cuộc cách mạng công nghệ thông tin và sinh học? Có lẽ chính những nhà khoa học và doanh nhân đã làm thế giới chia cắt từ đầu có thể nghĩ ra một giải pháp kỹ thuật nào đó. Chẳng hạn, liệu các thuật toán được kết nối có thể bắc giàn cho một cộng đồng người toàn cầu sẽ sở hữu tập thể toàn bộ dữ liệu và giám sát sự phát triển tương lai của sự sống không? Khi bất bình đẳng toàn cầu dâng cao và các căng thẳng xã hội gia tăng khắp thế giới, có lẽ Mark Zuckerberg sẽ kêu gọi hai tỷ bạn bè của mình sát cánh và cùng nhau làm gì đó.

Trích sách 21 bài học cho thế kỷ 21

Từ năm ngoái, trào lưu nằm yên nổi lên ở xứ tỷ dân như một “lời hiệu triệu” dành cho giới trẻ Trung Quốc - những cá nhân hiện quá mệt mỏi với cuộc đua vô tận trên đường đời nhằm đáp ứng kỳ vọng của xã hội.

Những người được phỏng vấn ở độ tuổi 15-25, đến từ các gia đình có thu nhập thấp. Trong số những lý do khiến thanh niên xứ Cảng thơm ngừng nỗ lực, cứ 1 trên 4 người cho biết họ không cảm thấy có hy vọng vào tương lai.

Không thấy tương lai

Sinh viên đại học Kacey Choi (21 tuổi) cho biết cô không còn lựa chọn nào khác ngoài mặc kệ mọi thứ vì giá nhà thành phố cao ngất ngưởng.

Choi cùng gia đình thuê một căn nhà ở xã hội. Cô chăm chỉ làm thêm trong thời gian rảnh để hỗ trợ cha mẹ, nhưng vẫn không đủ tiền để mua hoặc thuê nơi ở rộng rãi hơn.

“Những người trẻ tuổi như tôi buộc phải chấp nhận thực tế. Tôi cảm thấy bất lực về tương lai. Tôi chỉ còn cách nằm yên thôi”, cô nói.

Mặt khác, gần 3 trong số mỗi 5 người được hỏi chưa muốn “nằm yên”. Một số nói rằng họ sẽ làm việc chăm chỉ để có thêm cơ hội và hy vọng trong tương lai.

Một số khác cho biết lối sống buông xuôi, ngừng phấn đấu vừa ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần của một người, vừa gây cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

“Xã hội cho rằng nhiều người trẻ ngừng phấn đấu. Tuy nhiên, thực tế là những thanh niên đến từ gia đình có thu nhập thấp đang làm việc rất chăm chỉ”, Sze Lai-shan, Phó giám đốc SoCO, chia sẻ.

Nói về một số người trẻ phải làm việc trong nhiều năm sau khi tốt nghiệp để trang trải khoản nợ học phí, bà cho biết: “Họ vẫn khó thoát nghèo dù rất nỗ lực. Do đó, họ cảm thấy bất lực”.

Ngoài ra, gần 8 trên mỗi 10 người trẻ Hong Kong được hỏi cảm thấy tang ping- vấn đề sinh ra từ các yếu tố như phát triển kinh tế, đạo đức, hệ thống giáo dục và chính trị - cần được giải quyết.

Hầu hết cho biết vấn đề nhà ở của thành phố - bao gồm giá mua và tiền thuê đều tăng chóng mặt, cùng với thời gian chờ đợi lâu để được sở hữu ngôi nhà có giá phải chăng - đã khiến giới trẻ lựa chọn ngừng nỗ lực.

Một số lý do khác như hạn chế cơ hội việc làm, ít khả năng thăng tiến, chi phí giáo dục lớn và không có con đường tham gia vào các chính sách công.

Vicky Lo (21 tuổi), sinh viên năm 3 theo học ngành y học cổ truyền ở Trung Quốc, trở lại Hong Kong trong kỳ nghỉ hè. Cô làm việc part-time tại một nhà kho để kiếm thêm tiền trang trải sinh hoạt phí và học phí một năm - trị giá khoảng 8.000 HKD.

Cha của Lo đã nghỉ hưu, mẹ cô làm việc bán thời gian tại các công trường xây dựng, gia đình trông chờ vào khoản Trợ cấp An sinh Xã hội Toàn diện (CSSA) hàng tháng.

Lo cho biết công việc làm thêm đã tước đi thời gian thực tập của cô. Song, cô không còn lựa chọn nào khác dù lo lắng rằng mình sẽ kém cạnh tranh hơn trên thị trường việc làm.

Bất chấp khó khăn, cô cho biết: "Tôi chưa muốn ngừng cố gắng".

Những người được khảo sát đề xuất chính quyền cần tăng cường nguồn cung nhà ở cho giới trẻ với giá cả phải chăng và giáo dục đại học miễn phí.

“Giới trẻ đang phải đối mặt với nhiều thách thức, nhưng sự hỗ trợ của chính quyền dành cho họ là rất hạn chế,” bà Sze nói.

Phó giám đốc kêu gọi chính quyền Hong Kong xây dựng chính sách cụ thể dành cho thanh niên với lộ trình và khung thời gian cụ thể, cung cấp các khoản hỗ trợ tiền thuê cho những người đang chờ nhà ở xã hội, đồng thời tạo thêm nhà trọ và các đơn vị nhà ở chuyển tiếp cho giới trẻ.

Bà cũng thúc giục chính quyền thúc đẩy cơ hội việc làm cho giới trẻ Hong Kong, cung cấp trợ cấp giáo dục và đưa các học sinh tốt nghiệp trung học thuộc gia đình có thu nhập thấp vào các chương trình CSSA và Trợ cấp Gia đình Làm việc.

Theo Zing

Một số người bạn tôi có bày cách giúp vợ con thoải mái với hành trình dài, đó là gập hết 2 hàng ghế sau và trải chăn gối lên tạo thành một chiếc giường để nằm. Tôi thấy đây là một phương án hay và khả thi khi đồ đạc có thể để hết lên ghế phụ phía trước, còn cả khoang sau trở thành một chiếc giường, 3 mẹ con thoải mái nằm ngủ trong suốt hành trình mà không sợ mệt.

Đoạn video được chia sẻ trên Hội Hyundai SantaFe khiến nhiều người có ý kiến trái chiều.

Vừa qua trên mạng xã hội, tôi cũng thấy một ông bố lái chiếc Hyundai SantaFe gập hai hàng ghế sau để cậu con trai nhỏ nằm chơi rất ngoan trong khi xe di chuyển. Tuy vậy, trên cộng đồng có nhiều ý kiến trái chiều xung quanh video này.

Do vậy, tôi vẫn băn khoăn không biết nếu nằm như vậy khi đi đường có an toàn không, và chẳng may gặp CSGT thì có bị phạt? Rất mong nhận được ý kiến tư vấn của những người có kinh nghiệm. Xin cảm ơn!

Độc giả Nguyễn Tiến Minh(Hà Đông, Hà Nội)

Bạn có góc nhìn (hoặc có trải nghiệm) nào về vấn đề trên? Hãy chia sẻ bài viết về Ban Ô tô xe máy theo email: [email protected]. Các nội dung phù hợp sẽ được đăng tải. Xin cảm ơn!

"Quả chuối dán tường" là một trong số sáng tác thể hiện phong cách đặc trưng của Maurizio Cattelan. Ông được coi là ''gã hề của giới nghệ thuật'', thường giới thiệu những tác phẩm mang tính châm biếm, theo trang tin của phòng trưng bày Marian Goodman Gallery.

* Loạt tác phẩm kỳ lạ của Maurizio Cattelan

Tuổi thơ khó khăn, những trải nghiệm vất vả ngày trẻ tạo nên một ''kẻ nổi loạn trong nghệ thuật'', theo The Art Story.

Nghệ sĩ 64 tuổi, sinh ra và lớn lên ở Padua, miền Bắc Italy trong một gia đình khó khăn, có cha là tài xế xe tải, mẹ làm giúp việc. Thuở nhỏ, ông luôn sống lạc lõng, thường bị điểm kém lúc đi học. Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Klat năm 2010, Cattelan cho biết thường phải đấu tranh để có quyền tự chủ, giải phóng bản thân khỏi sự giáo dục của gia đình.

Do không thích đến trường, Cattelan quyết định nghỉ học trung học và đi làm tại một số nơi như bưu điện, nhà bếp, nhà xác. Sau một thời gian, ông thấy chán ghét sự đơn điệu của những công việc chân tay. Năm 18 tuổi, ông chuyển đến Forlì, Italy, bắt đầu tạo ra một số tác phẩm. Ông chụp bốn bức ảnh, đặt tên cho chúng và gửi đến những phòng trưng bày ở New York. "Đó là nơi tôi muốn đến'', Cattelan từng nói.Nghệ sĩ nhận được ba phản hồi, trong đó chỉ phòng trưng bày Neo đồng ý triển lãm tác phẩm của ông, khiến cuộc sống Cattelan thay đổi hoàn toàn.