Với tư cách là hệ giá trị định hướng điều chỉnh nhận thức tư duy, hành vi của mỗi cá nhân cả cộng đồng và xã hội, văn hóa có sức mạnh to lớn - nuôi dưỡng tư tưởng đạo đức và nhân cách con người. Là bộ phận cấu thành đặc sắc của văn hóa, văn học nghệ thuật phải gắn bó mật thiết với đời sống, đấu tranh quyết liệt giữa cũ và mới, giữa cách mạng và phản cách mạng; giữa tích cực và tiêu cực.

VietNamNet giới thiệu loạt bài phỏng vấn những chính khách, nhà nghiên cứu văn hoá về kỳ vọng của họ để thông điệp từ Hội nghị này sẽ trở thành động lực khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; phát huy ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại.

Ngày 24/11/1946, tại Hà Nội, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất được tổ chức. Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: "Văn hóa phải hướng dẫn quốc dân thực hiện Độc lập, Tự cường và Tự chủ. Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi". Đây chính là kim chỉ nam xuyên suốt mọi hoạt động của sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh.

Và đúng 75 năm sau sự kiện quan trọng và có ý nghĩa lớn lao ấy, Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng được tổ chức.  

PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương có những chia sẻ với VietNamNet trước thềm Hội nghị.

Ông Nguyễn Thế Kỷ.

- Hội nghị Văn hoá toàn quốc dự kiến tổ chức vào 24/11 tới, trước thềm hội nghị, ông có suy nghĩ gì?

Trước hết tôi muốn nói một điều mà một số cơ quan báo chí khi nêu về hội nghị này, nói rằng Hội nghị Văn hoá toàn quốc lần thứ ba là không đúng, không phải 60, 70 năm mới tổ chức một hội nghị văn hoá đâu. 

Hội nghị Văn hoá toàn quốc lần thứ nhất tổ chức vào 24/11/1946. Hội nghị thứ hai là giữa tháng 7/1948. Sau đó, do điều kiện kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ nên Đảng, Nhà nước ta không sử dụng hình thức tổ chức Hội nghị Văn hoá toàn quốc như vậy nữa. Nhưng chúng ta còn rất nhiều hội nghị văn hoá, văn nghệ; nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đảng về Văn hoá văn nghệ. Do đó, không nên gọi đây là hội nghị thứ ba. 

Hội nghị Văn hóa toàn quốc tổ chức vào ngày 24/11 năm nay đúng vào thời khắc đất nước ta, sự nghiệp văn hóa của ta đang đứng trước một thời cơ, một bước ngoặt lớn - chúng ta đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế sâu rộng, mạnh mẽ hơn; chúng ta bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư với tâm thế mới, khát vọng mới. Trong rất nhiều lĩnh vực của kinh tế-xã hội, có lĩnh vực văn hoá. Chúng ta đã có quá trình 75 năm xây dựng, phát triển văn hóa, con người, giờ nhìn lại, đánh giá toàn diện để kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của dân tộc, của con người, văn hoá Việt Nam, bổ sung thêm những nội dung, nội hàm mới về khoa học, dân chủ, nhân văn… 

Chúng ta đã nghe các nhà lãnh đạo, cơ quan quản lý, các chuyên gia nói về kinh tế xanh, kinh tế số, xã hội số, văn hoá số, truyền thông số… Những nền tảng công nghệ rất mới, rất hiện đại tác động vào từng ngõ ngách của đời sống xã hội và mỗi con người. Chúng ta có cách nhìn mới, thông minh hơn, xa rộng hơn để ứng xử, để hành động, để sáng tạo, kể cả trong lĩnh vực phát triển văn hoá, con người.

Chúng ta cũng đã vận hành rất sâu, đồng bộ, mạnh mẽ cơ chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Cơ chế kinh tế thị trường nói chung bao giờ cũng có mặt tích cực và mặt hệ lụy kèm theo. Mặt tích cực là làm cho nền kinh tế nói riêng và toàn xã hội nói chung có nhiều không gian, dư địa để phát triển, có thêm cả sức sống mới, nhiều nguồn lực mới, nhiều sáng tạo mới. Nhưng bên cạnh đó, có những sản phẩm văn hoá có thể bị biến thành món hàng để kiếm lợi một cách thuần tuý, chỉ tính đến giá trị kinh tế mà không quan tâm đến yếu tố xã hội và con người, từ đó nảy sinh những mặt tiêu cực. 

Rõ ràng đây là thời kỳ mà chúng ta đang ở trong bước chuyển mới, cả thời cơ và cả thách thức. Hội nghị Văn hoá toàn quốc lần này một mặt là để triển khai nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, nhưng thực ra không chỉ có thế mà cao hơn là nhận thức sâu sắc, toàn diện và đầy đủ đường lối, quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh, pháp luật, chính sách của Nhà nước về văn hoá, đưa sự nghiệp văn hóa bước sang giai đoạn mới cao hơn, nhanh và bền vững hơn.

- Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng khoa học công nghệ đang phát triển mạnh như vũ bão, nếu không chú ý đúng mức đến vị trí, vai trò của văn hóa sẽ có thể gây ra những hệ lụy như thế nào thưa ông?

Cuộc cách mạnh công nghiệp lần thứ 4, quá trình số hoá tác động đến mọi lĩnh vực, mọi nhà, mọi người trong xã hội, đặc biệt là giới trẻ. Đương nhiên cuộc cách mạng này sẽ đưa ra nhiều cơ hội cho chúng ta phát triển ở nhiều lĩnh vực nhưng nó cũng đặt ra nhiều thách thức. Trong báo chí, truyền thông là vấn nạn tin giả, thông tin, hình ảnh, sản phẩm văn hóa xấu độc, là những ứng xử không đúng mực, phản cảm, xúc phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm tổ chức, cá nhân.

Chúng ta phải thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, từng bước xây dựng, bổ sung, hoàn chỉnh hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá Việt Nam, hệ giá trị con người Việt Nam gắn với giữ gìn, phát huy giá trị gia đình Việt Nam. Giới trẻ cũng phải có những chuẩn mực giá trị của mình. Có lẽ chúng ta phải xây dựng một hệ giá trị bằng những từ ngữ hàm súc, cô đọng, khái quát. Phải có những thang giá trị cho những nhóm người trong xã hội. Cái chung chi phối cái riêng, cái riêng làm giàu cho cái chung. Từ đó, chúng ta mới phát triển văn hoá và xây dựng con người một cách tốt đẹp và bền vững được. 

Nếu chúng ta phát triển chính trị, kinh tế, xã hội mà không có chiều sâu văn hoá, không có hệ điều tiết bằng văn hóa, không coi trọng việc kế thừa và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, không tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, không tạo dựng cho mình một bản lĩnh, một "sức đề kháng" văn hoá tốt, chúng ta sẽ bị những sản phẩm văn hoá tiêu cực, độc hại tác động, thậm chi lấn lướt. Giới trẻ của ta, các bạn có nhiều ước mơ, hoài bão, háo hức đổi mới, ưa chuộng điều mới lạ. Có những cái mới có giá trị thực nhưng cũng có những cái mới chỉ hàm chức những giá trị ảo. Thậm chí trên mạng có những người xăm trổ, ăn nói tục tĩu, hành vi phản cảm nhưng cũng kéo được một lượng người vào a dua, tán thưởng, đó là những hệ luỵ rất dễ thấy. 

Hệ luỵ lớn nhất là khi chúng ta đánh mất bản chất, bản sắc văn hoá dân tộc, đi ra thế giới mà không có "căn cước văn hoá" của dân tộc mình, đất nước minh thì dễ bị hoà tan, bị xâm thực. Lịch sử dân tộc ta đã nói lên một cách sinh động và thuyết phục điều này. Chúng ta bị hàng nghìn năm Bắc thuộc, hàng trăm năm bị các thế lực ngoại bang xâm lăng, nô dịch. Nhưng cuối cùng, sức mạnh văn hoá Việt Nam đã giúp chúng ta không chỉ tồn tại mà chiến thắng và vững vàng.

Việc chúng ta tạo cho mình một bản sắc, bản lĩnh văn hoá, có nguồn sức mạnh nội sinh thì văn hoá mới thực sự vừa là động lực, mục tiêu để phát triển bền vững đất nước, cùng với đó là phát triển con người. Con người vừa là sản phẩm của văn hoá, đồng thời là chủ thể sáng tạo những giá trị văn hoá mới. Nền văn hoá của chúng ta là nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, mang tính chất dân chủ, khoa học, tiên tiến, nhân văn. 

- Theo ông, văn hóa có sức mạnh đặc biệt như thế nào với hệ giá trị con người trong thời kỳ mới? 

Văn hoá là hệ giá trị, là thước đo, là chuẩn mực để điều tiết mọi hoạt động của toàn xã hội và từng con người. Chúng ta nhìn vào những thang giá trị chung của văn hoá, con người Việt Nam để rèn luyện, phấn đấu đạt được những giá trị đích thực, bền vững, lâu dài. Hệ giá trị mới của quốc gia, của văn hóa Việt Nam hiện nay là đất nước độc lập, thống nhất, con người tự do, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, dân chủ, bình đẳng, cùng phát triển; trong xã hội thì người thương người, tôn trọng, hiếu kính tổ tiên; kế thừa, phát huy các di sản văn hoá vật thể, phi vật thể, nhất là các di sản và giá trị đã được UNESCO công nhận ở tầm cỡ thế giới.

Khi chúng ta xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam hiện nay, thì đó là những giá trị đã được xây dựng, vun đắp, rèn giũa, hun đúc hàng nghìn năm. Đó là lòng yêu nước, là tình đoàn kết, sát cánh bên nhau trong phòng chống giặc dã, thiên tai; là dũng cảm, cần cù, tài trí, hiếu học, sáng tạo; là đức tính khiêm nhường, sự hoà hiếu, nhân văn, khoan dung… Từ những chuẩn mực như thế, mỗi người soi vào đó để thấy tình yêu đất nước, quê hương, với cộng đồng, với con người, với thiên nhiên của mình như thế nào, từ đó điều chỉnh nhận thức, hành vi của mình. Những giá trị ấy có ý nghĩa như những khuôn mẫu để mọi người noi theo. 

Ông Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương

- Vậy theo ông, đầu tư cho văn hoá trong thời đại mới phải bắt đầu từ đâu? 

Cũng như các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, đầu tư cho văn hoá thực chất là đầu tư cho con người, đầu tư cho con người thực chất là đầu tư cho sự phát triển bền vững của đất nước, đầu tư cho tương lai vững chắc. Do vậy chúng ta phải chăm lo cho con người, vì con người, từ thế hệ này đến thế hệ khác.

Bác Hồ đã dạy: "Vì lợi ích 10 năm trồng cây/Vì lợi ích trăm năm trồng người". "Trồng người" là bồi đắp những giá trị vật chất, tinh thần cho con người. Con người Việt Nam mới không chỉ có nhận thức, ý thức, tri thức, trình độ, năng lực mà còn phải có thể chất, có tâm hồn, có đạo đức, ngày càng phải khoẻ mạnh hơn. Muốn đi với thế giới, làm chủ thế giới, ngoài tài năng, bản lĩnh, phương pháp, còn phải có sức khoẻ. Đầu tư cho con người là đầu tư tất cả mọi thứ. Đầu tư cho giáo dục, khoa học công nghệ, kinh tế, xã hội, môi trường, các hoạt động khác.

Để chấn hưng văn hóa, xây dựng con người, cần chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ làm văn hoá một cách chuyên nghiệp hơn, có trình độ, năng lực, đạo đức nghề nghiệp, có tình yêu, khát khao để đưa văn hoá đất nước đi lên. 

-Ông kỳ vọng về hội nghị Văn hoá toàn quốc sắp tới?

Hội nghị được tổ chức trực tuyến và trực tiếp, làm trong phòng Diên Hồng của tòa nhà Quốc hội, với khoảng trên 500 đại biểu tham dự trực tiếp, được nối trực tuyến đến các tỉnh, thành phố, ban, bộ, ngành, đoàn thể trực thuộc Trung ương và có thể kết nối đến các huyện, quận. 

Hội nghị văn hóa toàn quốc là dịp để chúng ta nhìn về văn hoá một cách sâu sắc, toàn diện, có hệ thống, có chiều sâu và đầy đủ hơn. Từ đó, chúng ta xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển văn hoá và con người cho nhiều năm sắp tới. Do đó, tôi mong trước hết về mặt nhận thức, các cấp uỷ Đảng, chính quyền, hệ thống chính trị, các cấp, ngành và người dân một lần nữa quán triệt sâu sắc hơn đường lối, quan điểm, nghị quyết của Đảng về văn hóa, tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá, các chính sách, pháp luật của Nhà nước về văn hóa.

Thứ hai là từ việc chúng ta nhận ra những mặt mạnh, mặt ưu điểm để phát huy; nhận rõ và đầy đủ ưu điểm, thành tựu và khắc phục những hạn chế, yếu kém, đưa việc phát triển văn hoá và con người Việt Nam trong thời kỳ tới sẽ có những bước đi mạnh mẽ, vững chãi hơn. Tôi cũng muốn qua hội nghị, chúng ta quan tâm hơn đến việc thể chế hoá những đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước bằng pháp luật, cơ chế. Nghị quyết của Đảng là những quan điểm, đường lối nhưng muốn đi vào đời sống phải thể chế hoá bằng những chính sách. 

Văn hoá là một mặt trận, tác động của văn hoá trong đời sống rất lớn. Muốn xây dựng nền văn hoá vững mạnh, chúng ta phải có những con người phù hợp với những bước đi mới của dân tộc. Đó là những người làm văn hoá có năng lực, trình độ, đạo đức, từ cấp cao đến cấp cơ sở. Muốn làm được phải chú ý đến khâu quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. 

Tình Lê

Bài 3: Đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ cần trở thành những tấm gương sáng

Lên lớp 3, các con đều tự mua sắm dụng cụ học tập, thậm chí biết hùn nhau tiền để mua thiết bị điện tử phục vụ việc học. Các con tự so sánh tính năng của thiết bị, tự góp tiền và đề nghị bố mẹ hỗ trợ khoản còn thiếu. Con tự tính mua vở bao nhiêu trang để phù hợp và tiết kiệm, tự biết lượn shopee mua những thứ hay ho để phục vụ cá nhân. Từ quần áo, ăn uống đều tính kỹ. Thỉnh thoảng còn mời bố mẹ đi ăn uống. Đi du lịch cùng bố mẹ sẽ tự chi một số khoản, ví dụ như thấy trời mưa mà đang đi bộ thì sẽ tự chạy đi mua ô, cũng biết giá bao nhiêu là hợp lý.

Khi có nhiều tiền đột xuất như được mừng tuổi hay cô dì chú bác cho tiền, con sẽ gom một khoản nhờ mẹ gửi ngân hàng. Thỉnh thoảng con lại kiểm tra xem có bao nhiêu tiền gửi tiết kiệm và thường chỉ dành cho 1 khoản cho chi tiêu. Ban đầu chị lớn giữ hết tiền và lo cho em, sau đó lại thấy em giữ tiền và lo các bữa ăn đệm giữa giờ ở trường cho chị. Có hôm em học xong về trước là vội đi mua bánh mì mang vào cho chị tiếp ca học thêm.

Những khi gia đình ra ngoài cùng nhau hoặc du lịch, mình sẽ chỉ cho con cách kiếm tiền từ mọi thứ xung quanh - điều mà mình học được khi đã qua tuổi 25.

Hồi bé con bảo sau này lớn sẽ làm Youtuber vì nghe mẹ bảo các Youtuber họ lên sóng để kiếm tiền, lên cấp 2 mong muốn là người kinh doanh tài ba. Khi con học toán bị kém và nói ghét môn toán, mẹ bảo: nếu muốn kinh doanh giỏi cần học toán tốt để nảy số nhanh, vậy là con lao vào học.

Có thể ai đó cho mình là thực dụng nhưng thực tế cuộc sống cho thấy cứ phải có tiền mới sống tốt. Bên cạnh chuyện học hành thì vẫn cần có kỹ năng. Con vua ngày xưa được rèn từ bé tí về việc cai trị đất nước, về tất cả các kỹ năng để giữ vững ngôi vị. Con bà Phương bán rau thì được rèn cách có thể kiếm tiền từ những thứ nhỏ nhất, học cách chi tiêu sao cho hiệu quả từng đồng.

Mình thấy cần thiết cho trẻ hiểu biết thêm về cách quản lý tài chính (phù hợp với độ tuổi), biết tiêu tiền và biết kiếm tiền. Cứ có kỹ năng thì dù ở hoàn cảnh khó khăn các con cũng tự xoay sở.

Mình ngày nhỏ không biết tiêu tiền, kiếm tiền thì từ lớp 8 nhưng thực tế các kỹ năng để có thể xoay sở trong mọi tình huống thì đến gần 30 mới học được, thực sự là rất muộn. Các bạn nhà mình nhờ biết tiêu tiền từ cấp 1 mà mình rất nhàn do chúng tự lo liệu chuyện mua sắm cho cá nhân. Các con cũng rất biết tiết kiệm, chi tiêu hợp lý, không mè nheo đòi hỏi, kể cả cuộc sống riêng cũng biết sắp xếp lo toan vì mình khá bận. Các con còn biết lo cho mẹ, mẹ ốm đau tự biết đi mua thuốc và làm những gì để chăm sóc mẹ.

Việc con có tiền trong túi khiến con tự tin hơn khi ở ngoài đường, không bị phụ thuộc vào bố mẹ và không mua linh tinh. Con cũng hiểu giá trị đồng tiền và hiểu cách có thể kiếm ra tiền. Thực tế, những người nghèo khó trong xã hội là những người không nghĩ ra cách kiếm tiền trong khi cơ hội ở xung quanh chúng ta.

Cho con tiêu tiền tốt hay xấu là phụ thuộc quan điểm mỗi người. Từ bản thân mình tự rút ra kinh nghiệm nên cho con biết tiêu tiền từ nhỏ và tự hoạch định cuộc sống của mình. Dùng dao khá nguy hiểm nhưng nếu biết sử dụng thì khó để làm mình bị thương. Cái gì cũng có mặt tốt - xấu, quan trọng là hướng con đến những mặt tốt.

Hy vọng là các cô gái nhỏ của mình sẽ không bị lúng túng khi bước ra ngoài xã hội.

Các khách nhà mình rất nhiều người thành đạt nên chắc sẽ có cách giáo dục tương lai cho con tốt, có thể sẽ buồn cười mình vì dạy con những thứ li ti thế. Có câu: xuất phát điểm của con chính là bố mẹ, mình là người kinh doanh nhỏ nên chỉ dạy cho con những thứ nho nhỏ đấy, mong là các con sau này sẽ thành công hơn mẹ và sẽ dạy các cháu từ bé về đầu tư vào đâu hiệu quả chẳng hạn, hay làm thế nào để trở thành người lãnh đạo giỏi.

Trong đội hình năm nay, Thúy Ngân là thành viên nữ thứ hai cùng với Ninh Dương Lan Ngọc. Dù từng làm việc và thân thiết nhưng nữ diễn viên Cây táo nở hoalại băn khoăn giữa việc “liên minh” hay nghe lời khuyên “không tin ai cả” của các nam nghệ sĩ. Tuy nhiên, cô khẳng định sẽ không ngồi yên trước các động thái của đối thủ. 

Chạy bộ là môn thể thao yêu thích của Thúy Ngân.

Với Chạy đi chờ chi, Thúy Ngân tự tin vào sự mạnh mẽ của mình. Thay vì ‘lươn lẹo’, cô sẽ chơi với 100% năng lượng và đôi khi sẵn sàng ăn gian.

Trái ngược với Thúy Ngân, Ngô Kiến Huy là một trong những nghệ sĩ quen thuộc và được yêu thích ở mùa trước. Giờ đây, anh chính thức quay lại cuộc đua Chạy đi chờ chi mùa 2.

Ở mùa trước, Ngô Kiến Huy được biết đến là “tay thối”, “thánh nhọ” thì lần trở lại này, anh quyết tâm sẽ mạnh mẽ và may mắn hơn xưa. Ngô Kiến Huy khẳng định giờ đây mình đã sở hữu một thân hình khỏe mạnh và lực lưỡng.

Ngô Kiến Huy quyết tâm không trở thành “thánh nhọ” trong Chạy đi chờ chi mùa 2.

Ngô Kiến Huy cho biết sẵn sàng về cả thể lực lẫn tinh thần. Anh gửi gắm tới các nghệ sĩ còn lại trong đội hình: “Hãy coi chừng! Chúng tôi không còn là thỏ nhà nữa, mà đã thành thỏ rừng rồi!”

Là đôi bạn thân thường xuyên gặp xui xẻo ở mùa trước nhưng Ngô Kiến Huy và Jun Phạm tự tin vì có kinh nghiệm. Thỏ Đen và Thỏ Trắng không ngần ngại va chạm với các nghệ sĩ mới. Đặc biệt, cả hai cùng thống nhất hợp sức cho Trường Giang và Karik “nghỉ sớm” trong trò chơi xé bảng tên.

Cặp đôi Thỏ Đen và Thỏ Trắng khẳng định trở thành “thỏ rừng” ở mùa mới.

Như vậy, Chạy đi chờ chimùa 2 đã hội tụ 8 thành viên với 8 màu sắc khác nhau: Trường Giang, Ninh Dương Lan Ngọc, Karik, Jun Phạm, Liên Bỉnh Phát, Trương Thế Vinh, Thuý Ngân và Ngô Kiến Huy. Tuy nhiên, ê-kíp chương trình mới thông báo về thành viên thứ 9 nhưng chưa chính thức tiết lộ danh tính.

Tâm Như

Trường Giang tham gia 'Chạy đi chờ chi' mùa 2

Chào mừng "Mười Khó" Trường Giang là thành viên đầu tiên gia nhập "gia đình" Running Man mùa 2.