UWC là một hệ thống trường phổ thông đặc biệt gồm 17 trường ở 17 quốc gia khác nhau, và có học sinh đến từ hơn 90 quốc gia trên thế giới. Tháng 8 tới đây, Khoa sẽ bắt đầu theo học ở UWC Maastricht (Hà Lan).

Trần Nguyên Khoa, sinh năm 2001 và các bạn cùng lớp ở Trường Phổ Thông Năng Khiếu TP.HCM. Ảnh: NVCC

Khác với một số ứng viên, Khoa đến với học bổng của UWC trong tâm trạng hụt hẫng sau khi trượt một học bổng khác dành cho học sinh phổ thông.

Một trong những điểm ấn tượng nhất trong hồ sơ của Khoa là loạt giải thưởng quốc tế từ khi mới chỉ là học sinh THCS. Bảng thành tích này có thể cho thấy sự toàn diện trong khả năng nhận thức và kỹ năng của em.

Năm 2015, Khoa đại diện Việt Nam tham gia kì thi Olympic Nhà sáng tạo trẻ Quốc tế (IYIPO) và giành được huy chương vàng với đề tài thiết kế và lập trình một mẫu nhà thông minh. Năm 2015 và 2016, Khoa tham gia kỳ thi Cup Học giả Quốc tế (World Scholar’s Cup) ở ĐH Yale và đoạt 13 huy chương khác nhau về tranh luận và thử thách trí tuệ. Năm 2013, em là thành viên của nhóm học sinh Việt Nam đầu tiên tham dự kì thi Olympic Robot Thế giới (World Robotic Olympiad).

“Sau khi tham gia cuộc thi Nhà sáng tạo trẻ quốc tế, một cô giáo dẫn đoàn đi thi thấy ấn tượng về khả năng thuyết trình đã mời em tham gia vòng chung kết cuộc thi hùng biện Học giả quốc tế tại ĐH Yale (Mỹ). Năm đầu, em đạt một giải vàng trong hùng biện. Năm sau, ở hai vòng loại khu vực và vòng quốc tế, em đều được hạng 5 phần thi trắc nghiệm kiến thức tổng hợp và viết luận, hạng 40 tranh biện tổng thể và đạt huy chương theo số thành tích tương ứng”. Đến giờ, Khoa vẫn còn tham gia cuộc thi này.

Khoa chụp cùng bạn bè quốc tế trong cuộc thi Cup Học giả quốc tế tại Bangkok, Thái Lan năm 2016. Ảnh: NVCC

Ngoài những cuộc thi khoa học, Khoa còn tập Karatedo, chơi bóng đá, thổi kèn Harmonica và tham gia nhiều câu lạc bộ, hội nhóm của trường.

Tuy nhiên, có một điều đặc biệt: Khoa khẳng định mình không phải là “mọt sách”. Ngược lại, em chỉ làm và học những thứ mà mình yêu thích.

“Em tham gia các cuộc thi chỉ để tận hưởng các hoạt động, không bao giờ nhắm tới các giải thưởng. Giải thưởng tự mà có thôi. Em tin rằng chỉ khi đam mê và tự nguyện thì mình mới giỏi cái đó đến mức thành thạo.

"Thích Toán học nên em tham gia câu lạc bộ Toán và hay đọc các bài toán mẹo, nhất là toán thực tế và các thuyết về toán liên quan đến không gian và xác suất. Em thích Vật lý, đặc biệt là Vật lý lượng tử, thích học về lực và sự biến đổi của năng lượng nên tự lên mạng đọc các thuyết của Einstein, các phát minh của Tesla và các phát hiện điên rồ của Niels Bohr…”

Chính vì thế, Khoa cho rằng muốn nâng cao bất cứ kỹ năng nào của bản thân thì cũng nên bắt đầu bằng đam mê.

Chàng trai sinh năm 2001 cũng chia sẻ, việc học theo sở thích và làm mọi thứ bằng đam mê không hề đơn giản. Em vấp phải sự phản đối của phụ huynh, giáo viên, thậm chí là bạn bè. "Mãi đến khi vào Năng Khiếu thì cách học đó của em mới dễ được mọi người chấp nhận hơn vì ở đây nêu cao tinh thần tự tìm tòi, học hỏi không ép buộc học vẹt".

Khoa (ngoài cùng bên phải) cùng các bạn trong nhóm nhảy MIB mà em là thành viên. Ảnh: NVCC

Theo Khoa, khả năng học thuật không phải là tiêu chí lựa chọn duy nhất của ban tuyển sinh UWC. “Điều quan trọng mà UWC tìm kiếm là sự tự nhận thức, sự kiên cường đối mặt và tự vượt qua được khó khăn của bản thân, bởi UWC được thành lập là để đào tạo những công dân toàn cầu cùng chung tay bảo vệ và phát triển hoà bình”.

“Còn về bản thân, em nghĩ mình được chọn là vì ban tuyển sinh nhận thấy em có đam mê khi nói, khi tham gia hoạt động. Em có cá tính gây ấn tượng với người khác khi nói chuyện, có sự tự tin, tư duy tốt và quan tâm đến người khác”.

Theo em, chìa khóa bắt đầu ở sự đam mê của trái tim”.

Trần Nguyên Khoa

Trong hai bài luận gửi tới ban tuyển sinh, Khoa đã chia sẻ về một khó khăn mà em phải vượt qua, qua đó trả lời câu hỏi “ngoài siêng năng thì điều gì quyết định sự thành công?”.

Bài luận thứ hai Khoa viết về việc hút thuốc lá – một vấn đề toàn cầu mà em muốn giải quyết.

Tham gia nhiều cuộc thi quốc tế, có cơ hội tiếp xúc, giao lưu với bạn bè khắp năm châu, Khoa nhận thấy, học sinh quốc tế rất cởi mở trong việc làm quen và chia sẻ. “Họ chủ động giới thiệu bản thân và bắt chuyện với mình. Các bạn cũng quan tâm và giúp đỡ lẫn nhau nhiều. Họ tự tin và biết rõ bản thân mình có thế mạnh gì, và không ngại hát lên dù giọng hát có không hay đi nữa”.

“Hầu hết học sinh quốc tế mà em gặp, dù từ bất kì nước nào, cũng giao tiếp tiếng Anh rất trôi chảy, nắm tình hình chính trị, lịch sử và văn hoá của đất nước mình rất rõ, hơn hẳn so với học sinh Việt Nam. Học sinh nước ngoài không học thuộc nhiều như học sinh Việt Nam nhưng hiểu về thế giới xung quanh mình hơn, và vận dụng được những kiến thức đó vào những câu đùa hằng ngày. Họ ít chỉ trích, cởi mở với mọi thể loại đùa vui, rất dễ cười và thân thiện”.

Khoa (bên trái) chụp cùng bạn học. Ảnh: NVCC

Chia sẻ cảm xúc sau khi được nhận học tại UWC Maastricht, Khoa nói: Vào khoảnh khắc nhận được học bổng, những nỗ lực để trở thành một phần lớn hơn của thế giới của mình cuối cùng cũng đã được đền đáp, khiến tôi tràn ngập hy vọng rằng tôi có thể làm bất cứ điều gì. Đấy chính xác là điều tôi sẽ làm.”

Nam sinh 16 tuổi chia sẻ, có 3 người mà em ngưỡng mộ trong cuộc sống. “Người thứ nhất là Bác Hồ - người đã đi khắp nơi trên thế giới để học hỏi những điều ngoài sách vở và đã đi vào lịch sử thế giới. Người thứ hai là Hunter Patch Adam. Ông là một bác sĩ đã dám chống đối cách chữa trị thông thường của bác sĩ, và đề cao tình thương sự gần gũi với bệnh nhân. Ông đã xém bị đuổi học vào năm 3 của ĐH John Hopkins vì lẻn vào các phòng bệnh để chia sẻ, vui đùa với bệnh nhân. Ông cũng là người mở ra một bệnh viện miễn phí cho mọi người.

Người thứ ba là nhà khoa học Phunsuk Wangdu trong bộ phim'"Ba thằng ngốc". Từ đó mà em học được phương châm sống là nếu bạn theo đuổi sự thành công, bạn sẽ mãi đi theo sau nó. Thay vào đó, hãy theo đuổi đam mê và thành công sẽ theo bạn”.

Đó cũng là bí quyết mà Khoa tâm đắc và muốn chia sẻ với các bạn đang tìm kiếm những cơ hội đi du học, xin học bổng, hay bất cứ trường đại học, công việc nào mà mình muốn.

“Theo em, chìa khóa bắt đầu ở sự đam mê của trái tim”.

• Nguyễn Thảo

Đây là lần đầu tiên Bộ GD-ĐT thực hiện việc này trên Cổng thông tin điện tử của Bộ, dù Thông tư số 22 về quy chế thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia do Bộ GD-ĐT ban hành ngày 25/8/2014, nêu rõ: “Đề thi và đáp án của kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia phải được công bố trên website Bộ GD-ĐT ngay sau khi chấm thi xong”.

Chuyện tưởng 'vặt vãnh' nhưng đã gây không ít ẩn ức và hoài nghi trong giới giáo viên chuyên bồi dưỡng học sinh giỏi. Trước việc sau gần 10 kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, Bộ GD-ĐT mới công khai đáp án như quy chế do chính mình xây dựng và ban hành, nhiều giáo viên nhìn nhận, tiếng nói của họ đã được Bộ GD-ĐT quan tâm và động thái 'lần đầu tiên' này là một sự điều chỉnh đáng ghi nhận. 

Vấn đề chưa được giải quyết triệt để?

Tranh cãi đã dai dẳng nhiều năm qua về việc có nên duy trì trường chuyên, và các kỳ thi học sinh giỏi. Trong khi kỳ thi vẫn được duy trì, nhiều ý kiến cho rằng phải công khai, minh bạch hơn nữa để xứng đáng với một kì thi cấp quốc gia cũng như chủ trương học thật, thi thật.

Ảnh minh họa.

Chia sẻ với VietNamNet, thầy Lê Đình Hiển, giáo viên Trường Tiểu học, THCS & THPT Đông Bắc Ga (Thanh Hóa) cho hay, hiện, Bộ GD-ĐT có công bố điểm nhưng theo cách gửi về các Sở riêng lẻ chứ không công bố công khai, đầy đủ thí sinh của tất cả các địa phương.

“Bộ GD-ĐT đã công bố đề và hướng dấn chấm (đáp án) thì không hiểu sao và cũng không có lý do gì mà không công bố công khai điểm thi của các thí sinh - công việc mà mọi năm vẫn làm. Thậm chí, tiến tới có thể công bố rộng rãi các bài thi của các thí sinh đạt giải. Việc làm này là cần thiết và làm minh bạch hóa kỳ thi. Nhưng trước mắt cần công bố điểm thi của các thí sinh dự thi hoặc chí ít chỉ cần công bố điểm của các thí sinh đạt giải”.

Nếu Bộ GD-ĐT không công bố điểm thi thì cũng cần làm rõ xem việc công bố điểm thi có vào diện trong “danh mục bí mật quốc gia” không?”.

Theo thầy Hiển, có nhiều lý do cho việc cần công bố công khai điểm của các thí sinh tham gia dự thi.

“Công bố điểm là yêu cầu chính đáng của thí sinh và giáo viên trực tiếp dạy các đội tuyển. Họ có quyền được biết điểm của mình. Công bố điểm để minh bạch hoàn toàn, tránh những dư luận không tốt về kỳ thi. Chưa kể, còn quyết định đến việc xếp giải, bởi theo nguyên tắc lấy giải từ cao xuống thấp. Đề thi như thế, hướng dẫn chấm như thế thì bài làm của thí sinh ra sao sẽ được thể hiện ở điểm số. Việc công bố điểm cũng giúp thí sinh tự đánh giá được bài làm của mình so với hướng dẫn chấm, thậm chí giúp minh bạch hóa khâu phúc khảo. Thêm nữa, công bố điểm giúp các trường có sự so sánh, đối chiếu với nhau, tạo sự công bằng”.

Ở phần công bố danh sách thí sinh đạt giải trong kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia THPT năm học 2021-2022 bỗng "trống" cột điểm thi. Điều này khiến nhiều giáo viên, thí sinh thắc mắc bởi khác với thường lệ công bố như mọi năm.

Thầy Đinh Đức Hiền, một giáo viên dạy Sinh học ở Hà Nội cũng cho hay, Bộ GD-ĐT đã công bố đề thi, đáp án thì cũng nên công bố điểm số để thí sinh biết được mức độ bài làm của mình ra sao và cũng thuận lợi hơn cho các em nếu có nhu cầu phúc khảo.

Theo thầy Hiền, việc công bố công khai điểm thi thí sinh, phổ điểm thi, tỉ lệ học sinh ở mỗi giải và đáp án với biểu điểm chi tiết là điều vô cùng quan trọng, thể hiện tính minh bạch, công bằng xứng đáng của một kì thi chọn nhân tài quốc gia.

"Bởi lẽ quy định giải hiện nay theo tỉ lệ phần trăm số thí sinh và xếp điểm từ cao xuống thấp. Theo qui định tổng số giải không vượt quá 50% số thí sinh dự thi, tổng số giải Nhất, Nhì, Ba không vượt quá 60% tổng số giải, số giải Nhất không vượt quá 5% tổng số giải. Chính vì thế có thể có những thí sinh chênh nhau 1 điểm vẫn có thể thuộc top giải Nhất, nhưng chênh 0,25 so với thí sinh giải Nhất cuối cùng đã thành giải Nhì, và đôi khi thiếu 0,25 sẽ trở thành không có giải. Việc không công khai điểm thi sẽ khiến thí sinh không biết được chính xác bao nhiêu điểm thì sẽ có giải tương ứng, điều này gây nghi ngại về tính công bằng trong kỳ thi", thầy Hiền phân tích.

Theo thầy Hiền, thậm chí, việc công khai này còn giúp đánh giá đề thi đã phù hợp hay chưa, phù hợp với sự phân hóa thí sinh, phù hợp với xu hướng ra đề quốc tế hay không (đối với môn thi Olympic quốc tế).

"Do vậy tôi chưa hiểu lý do vì sao điểm thi năm nay vẫn chưa được Bộ GD-ĐT công khai".

Một thầy giáo ở Nghệ An chia sẻ: “Kỳ thi học sinh giỏi quốc gia nhằm phát hiện người học có năng khiếu về môn học để tạo nguồn bồi dưỡng, thực hiện mục tiêu đào tạo nhân tài cho đất nước. Đã là một kỳ thi chọn nhân tài cho đất nước thì càng phải chuẩn chỉ về tính minh bạch.

Việc Bộ GD-ĐT không công bố điểm của các thí sinh dự thi dù bất kỳ lý do gì cũng chưa thể hiện đầy đủ tính minh bạch cần có của một kỳ thi. Và vì chưa thể hiện đầy đủ tính minh bạch nên khó trách dư luận càng có những suy luận trái chiều. Thậm chí còn đặt vấn đề có hay không tiêu cực phía sau”.

Theo thầy giáo này, để kỳ thi học sinh giỏi quốc gia thực sự là kỳ thi nhằm phát hiện, thực hiện mục tiêu đào tạo nhân tài thì cần phải đảm bảo tính công khai minh bạch, sòng phẳng, không để tiêu cực, lợi ích nhóm có cơ hội nảy sinh, xâm nhập. Trong đó có việc công khai đáp án, công khai kết quả điểm số và công khai các bài thi đạt điểm cao.

Trao đổi với VietNamNet, một số giáo viên dạy Toán ở các tỉnh, thành cho biết thầy trò đang khá sốt ruột vì dù đã công bố mức điểm chọn thi vòng 2 nhưng Bộ GD-ĐT vẫn chưa có thông báo cụ thể về thời gian thi (theo kế hoạch ban đầu, thi chọn các đội tuyển quốc tế sẽ diễn ra vào ngày 6,7,8/4 - Quyết định 3039 của Bộ GD-ĐT ngày 1/10/2021).

Họ cũng kỳ vọng sau vòng thi chọn đội tuyển Olympic (TST) sắp tới, Bộ GD-ĐT tiếp tục công bố đáp án và điểm thi của các thí sinh.

Thanh Hùng

Giấu điểm, giấu đáp án thi chọn đội tuyển quốc tế: Giáo viên nghi có khuất tất

Việc đề nghị minh bạch công khai đề thi đáp án, danh sách các bài toán, câu hỏi đề nghị hàng năm cùng với tên giáo viên là một nhu cầu thỏa đáng cho nhưng người tham gia kì thi học sinh giỏi quốc gia.  

Đỗ Phong