Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Phan Anh Sơn nhấn mạnh, sau gần 30 năm bình thường hóa, thiết lập quan hệ ngoại giao, Việt Nam – Mỹ đã chứng kiến nhiều bước tiến quan trọng.

Về chính trị, ngoại giao, nhiều chuyến thăm cấp cao được thực hiện, mỗi chuyến thăm đều đánh dấu những bước tiến mới, mở ra những giai đoạn hợp tác mới.

Kim ngạch thương mại song phương năm 2022 đạt 123 tỷ USD (tăng hơn 270 lần so năm 1995) và trên 61 tỷ USD trong 7 tháng đầu năm 2023. Hai nước đạt được nhiều kết quả tích cực trong khắc phục hậu quả chiến tranh, giải quyết vấn đề an ninh phi truyền thống, đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải, hàng không Biển Đông…

Việt Nam và Mỹ triển khai hơn 10 chương trình trao đổi giáo dục, đào tạo, giao lưu văn hoá, số lượng học sinh sinh viên Việt Nam sang Mỹ du học tăng trưởng vượt bậc, từ con số 800 sinh viên Việt Nam tại Mỹ (năm 1995) lên đến gần 30.000 người (năm 2023).

Trong hơn 10 năm qua, Mỹ đã cung cấp cho Việt Nam khoản hỗ trợ trị giá hơn 1,8 tỷ USD và nhiều hợp tác trong ứng phó Covid-19. Hai nước phối hợp chặt chẽ trên diễn đàn quốc tế và khu vực cũng như trong xử lý nhiều vấn đề toàn cầu.

Ngày 10/9 đánh dấu một cột mốc quan trọng, khi hai nước nâng cấp lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững, mở ra một giai đoạn lịch sử mới của quan hệ hữu nghị và hợp tác Việt Nam - Mỹ.

Chủ tịch Phan Anh Sơn cho rằng, những thành tựu đó là kết quả của nỗ lực xuyên suốt cả hai nước trong “gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai".

Còn Đại sứ Mỹ Marc Knapper chia sẻ quan hệ Việt Nam - Mỹ 10 năm qua đã phát triển rất tốt đẹp, đánh dấu bằng sự kiện năm 2023 chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden, hai bên đã nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện.

Đại sứ nhấn mạnh, Mỹ hoàn toàn tin tưởng và tôn trọng hệ thống chính trị, toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, Mỹ cũng tự hào là đối tác của Việt Nam, cùng nỗ lực để đạt được mục tiêu chung, bảo đảm an ninh, thịnh vượng cho người dân hai nước.

Đại sứ tin tưởng sự thịnh vượng, thành công của Mỹ cũng là sự thịnh vượng, thành công của Việt Nam và ngược lại.

Sự "chín muồi" của quan hệ Việt-Mỹ

Nhìn lại quan hệ Việt-Mỹ, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Vũ Xuân Hồng chia sẻ kỷ niệm năm 2013 ông được tháp tùng Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm Mỹ, cùng với Tổng thống Barack Obama khi đó tuyên bố nâng cấp quan hệ hai nước lên Đối tác toàn diện.

"Không có bất kỳ người lạc quan nào trong chúng ta khi đó nghĩ rằng sau 10 năm đến 2023 hai nước nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất. 10 nội dung trong Tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo Việt Nam và Mỹ hứa hẹn tương lai to lớn cho hai nước", ông Hồng nhận định.

Đối ngoại nhân và Hội Việt-Mỹ đã góp phần thay đổi nhận thức của nhân dân hai nước về nhau, bởi quan hệ hai nước rất đặc biệt, có lúc trầm, có lúc thăng.

Hội Việt-Mỹ thành lập năm 1945 ngay sau khi nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, đây là hội hữu nghị nhân dân đầu tiên của Việt Nam được thành lập, làm công tác vận động, phối hợp với nhân dân Mỹ để làm cơ sở quần chúng, nền tảng xây dựng quan hệ Việt-Mỹ.

Năm 1946, Bác Hồ gửi thư cho Tổng thống Truman bày tỏ mong muốn Việt Nam độc lập, chủ quyền, tự do đồng thời phát triển đầy đủ quan hệ với Mỹ. Ông Hồng chia sẻ, sự kiện hai nước nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất vừa qua đã thực hiện được mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Kể lại thời kỳ phá thế bao vây, cấm vận, bình thường hóa quan hệ, ông Vũ Xuân Hồng cho biết khi đó Hội Việt-Mỹ là tổ chức nhân dân duy nhất có thể tiếp cận, vận động nhân dân, xã hội Mỹ ủng hộ Việt Nam. Hội đã tổ chức hàng trăm đoàn người Việt Nam sang Mỹ và người Mỹ sang Việt Nam để tìm hiểu nhau.

TS Bùi Thị Phương Lan, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu châu Mỹ (Viện Hàn Lâm KHXH Việt Nam) cho biết bà đến Mỹ lần đầu tiên năm 1993, lúc đó hai quốc gia chưa công nhận nhau. Visa vào Mỹ của bà được đóng trên một tờ A4 và chỉ có thể xin được thị thực ở Moscow hoặc Bangkok. Khi đến nơi bà có những trải nghiệm chưa từng có. 

Năm 1994, khi đang học tại Texas, qua tivi nhận được tin Mỹ sắp bỏ cấm vận Việt Nam, bà Lan đã bật khóc. Chặng đường mà hai nước đã vượt qua rất dài, theo bà Lan trong đó giai đoạn 10 năm quan hệ Đối tác toàn diện có ý nghĩa lớn vì thời kỳ này đã xây dựng nền tảng vững chắc cho sự bình đẳng, tôn trọng, cùng nhau hòa giải quá khứ, xây dựng những lợi ích song trùng cho tương lai.

Cựu Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Tâm Chiến thì chia sẻ khi nói đến quan hệ Việt-Mỹ thì các học giả trên thế giới ngạc nhiên vì sự phát triển nhanh chóng từ "cựu thù" thành "đối tác cao nhất".

Ông Chiến cho biết, đây là điều không ngạc nhiên vì quan hệ hai nước đã đến mức "chín muồi". Để có được kết quả đó là cả một quá trình vừa phải nỗ lực cao vừa phải băn khoăn, trăn trở.

Ông Chiến kể lại một số mốc đáng nhớ như năm 2003 Đại tướng Phạm Văn Trà là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng của Việt Nam đầu tiên đến thăm Mỹ; Thủ tướng Phan Văn Khải là Thủ tướng Việt Nam đầu tiên thăm Mỹ sau 30 năm kết thúc chiến tranh...Đây là mốc đưa quan hệ hai nước "lên đường ray" hợp tác cùng có lợi. 

Tổng thống Joe Biden trông đợi và đón chờ chương mới trong quan hệ Việt Nam-Mỹ

Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng đã có trao đổi với báo chí nhân dịp chuyến thăm sắp diễn ra.

Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng cho biết, từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ năm 1995, các tổng thống Mỹ đương nhiệm đều thăm Việt Nam. Nay Tổng thống Joe Biden tiếp nối truyền thống tốt đẹp này.

Điều đặc biệt ý nghĩa là chuyến thăm diễn ra vào dịp hai nước kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác toàn diện (2013-2023).

Với đà phát triển toàn diện, sâu rộng của quan hệ hai nước, chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden sẽ tạo thêm động lực đưa quan hệ song phương phát triển lên một tầm cao mới.

Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng cho biết, đây là tinh thần mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọngvà Tổng thống Joe Biden đã thống nhất tại cuộc điện đàm cấp cao ngày 29/3 vừa qua.

Đối với Việt Nam, việc đón Tổng thống Mỹ Joe Biden thăm cấp Nhà nước là góp phần thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng.

"Tôi tin rằng những kết quả quan trọng của chuyến thăm sẽ phục vụ thiết thực lợi ích của nhân dân hai nước, đóng góp vào quan hệ giữa Mỹ và ASEAN, cũng như hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới", Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng chia sẻ.

Thông tin về chuyến thăm, Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng cho biết, Tổng thống Joe Bidensẽ có các cuộc hội đàm, gặp gỡ quan trọng với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước ta; có các hoạt động với doanh nghiệp và người dân.

Hai bên sẽ rà soát lại quan hệ đối tác toàn diện trên các lĩnh vực và đề ra những định hướng cho quan hệ thời gian tới với nội hàm tập trung vào hợp tác khoa học - công nghệ, kinh tế - thương mại và đầu tư, giao lưu nhân dân, khắc phục hậu quả chiến tranh. Điều này sẽ mở ra một chương mới trong quan hệ Việt Nam - Mỹ, đồng thời tạo điều kiện khách quan thuận lợi hơn để Việt Nam dần khẳng định vị trí cao hơn trong chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Hai bên cũng dự kiến cùng tổ chức hoạt động trao đổi kỷ vật chiến tranh, gặp gỡ giữa các doanh nghiệp công nghệ. Nhân dịp này, hai bên dự kiến sẽ ký kết nhiều thỏa thuận, hợp đồng kinh tế quan trọng có thể trị giá hàng tỷ USD.

Trong điện mừng kỷ niệm 10 năm đối tác toàn diện Việt Nam - Mỹ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã coi cột mốc này là “cơ hội để hai bên làm việc với nhau và xác định những bước đi cụ thể hướng tới một tương lai tươi sáng hơn”.

Trong thông cáo đưa ra trước chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ, Nhà Trắng cho biết ông Joe Biden và lãnh đạo Việt Nam sẽ “tìm kiếm cơ hội thúc đẩy tăng trưởng cho nền kinh tế tập trung vào công nghệ và sáng tạo của Việt Nam”. Các lĩnh vực phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất hiện đang được Chính phủ Việt Nam quan tâm. 

Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng cho biết, chuyến thăm của Tổng thống Biden sẽ thúc đẩy hợp tác giữa Việt Nam và Mỹ trong các lĩnh vực này theo ba hướng lớn.

Thứ nhất, hai bên sẽ xác định rõ hơn ưu tiên hợp tác lĩnh vực liên quan như công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo, mạng viễn thông… Thứ hai, hai bên dự kiến sẽ khởi động một số sáng kiến và cơ chế hợp tác cụ thể về bán dẫn và đào tạo nhân lực công nghệ cao. Thứ ba, nhân chuyến thăm, các cơ quan và doanh nghiệp hai bên sẽ ký một số bản ghi nhớ, thỏa thuận, tạo cơ sở giúp thúc đẩy Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn nữa về kinh tế xanh, kinh tế số và công nghệ cao.

Bên cạnh chính trị và kinh tế, còn đó những nền tảng quan trọng cho sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Mỹ, đó là hợp tác trong lĩnh vực khắc phục hậu quả chiến tranh, giao lưu nhân dân, giáo dục và văn hóa. Đại sứ nhấn mạnh, "nhân dân là nền tảng của quan hệ hợp tác giữa các quốc gia". Nhìn lại hàng chục năm về trước, kể cả trước khi Việt Nam và Mỹ bình thường hóa quan hệ, hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh, giao lưu con người đã được hai nước tiến hành. Chính điều đó đã đóng góp quan trọng vào việc xây dựng lòng tin, củng cố thiện chí, và thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác khác giữa hai nước.

Đặc biệt, hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh là một trong những điểm sáng. Ông Nguyễn Quốc Dũng khẳng định, đây vừa là trách nhiệm của phía Mỹ, vừa là lĩnh vực mà hai bên quyết tâm đẩy nhanh hơn nữa. Hai bên đều nhận thức rõ thời gian không chờ đợi, nên cần khẩn trương hoàn thành càng sớm càng tốt.

"Một điều nữa mà tôi thấy rất tâm đắc là giao lưu nhân dân, nhất là hợp tác giáo dục-văn hóa giữa hai nước ngày càng sôi động", Đại sứ Việt Nam chia sẻ. Hiện có khoảng 25.000 sinh viên Việt Nam đang học tập tại Mỹ, năm nay Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ 5 thế giới và tiếp tục khẳng định vị trí đứng đầu ASEAN về số lượng sinh viên, học sinh du học tại Mỹ. Tại hầu hết trường Đại học ở Mỹ đều có sinh viên, giáo sư người Việt đang học tập, giảng dạy.

Trong chuyến thăm của Tổng thống Biden, hai nước cũng sẽ khởi động nhiều sáng kiến về đào tạo nguồn nhân lực, cấp học bổng cho sinh viên Việt Nam học tập tại Mỹ.

Một trong những ưu tiên của Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ là vận động chính quyền, Quốc hội cả cấp liên bang và tiểu bang của Mỹ dành thêm nguồn lực cấp học bổng, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho sinh viên, học sinh Việt Nam học tập tại Mỹ. Đại sứ cho rằng đó là nền tảng bền vững cho tương lai quan hệ của hai nước.

Trong 10 năm qua, quan hệ Việt Nam - Mỹ đã phát triển ngày một sâu sắc, rộng mở trên tất cả lĩnh vực, tương xứng với tầm cỡ của quan hệ Đối tác toàn diện. Theo Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng, yếu tố quan trọng nhất là sự phát triển tích cực của quan hệ hai nước phản ánh và đáp ứng lợi ích chung, đồng thời cũng phù hợp với xu thế và lợi ích chung của cả khu vực. Trên hết, đó là kết quả của tầm nhìn, quyết tâm, đóng góp của nhiều thế hệ lãnh đạo, nhân dân hai nước vào việc tăng cường hiểu biết lẫn nhau, vượt qua quá khứ, dần thu hẹp khác biệt, để tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau.

Sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Mỹ cũng là nhờ vào sự vươn lên mạnh mẽ cả về thế và lực của đất nước ta sau gần 40 năm Đổi mới. Việt Nam triển khai nhất quán và hiệu quả đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, là bạn, là đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế đã đem lại sự phát triển mạnh mẽ cho quan hệ của Việt Nam với các nước.

Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng kỳ vọng sự lạc quan về tương lai quan hệ song phương dựa trên cơ sở nhìn vào tiến trình và thành quả mà hai nước đã đạt trong thời gian qua; tiềm năng và nguyện vọng của người dân mỗi nước; những khuôn khổ hợp tác mới mà lãnh đạo Việt Nam và Mỹ sẽ tạo dựng nhân chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng tin rằng, cũng như 28 năm từ khi bình thường hóa và 10 năm quan hệ đối tác toàn diện, tới đây những gì hai nước cùng hợp tác sẽ đóng góp tích cực vào các mục tiêu phát triển của Việt Nam mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã đề ra cho các mốc rất quan trọng 2030 và 2045.

"Lịch sử cũng đã chứng minh rằng khi quan hệ Việt Nam - Mỹ phát triển tích cực, ổn định, sẽ không chỉ phục vụ lợi ích thiết thực của người dân hai nước, mà còn phù hợp với xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển, đóng góp tích cực vào sự phát triển của quan hệ giữa Mỹ với ASEAN, cũng như việc duy trì ổn định và thịnh vượng chung của toàn khu vực và trên thế giới", Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng nói.

Công nghệ số và AI sẽ là đột phá trong hợp tác Việt - Mỹ