Đó là thực trạng được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu ra tại Diễn đàn Quốc gia "Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam". Diễn đàn có sự tham gia của gần 1.500 đại biểu.

Phát biểu tại diễn đàn,ồnlựcpháttriểnkhôngphảirừngvàngbiểnbạcmàlàgầntriệungườmón ngon ngày lạnh Thủ tướng đánh giá, giáo dục nghề nghiệp là sự nghiệp có ảnh hưởng đến thành bại của công cuộc phát triển một quốc gia trong quá trình chuyển đổi.

“Tôi đã nêu trước Quốc hội rằng nguồn lực phát triển đất nước ta không phải rừng vàng biển bạc mà là gần 100 triệu người Việt Nam. Cho nên, nhân lực có kỹ năng, nhất là những người có tay nghề cao đóng góp vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo năng suất lao động vượt trội, thúc đẩy tăng trưởng GDP, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”, Thủ tướng nói.

Đánh giá cao về những kết quả đã đạt được, Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta đã xác định được đến 130 nghề trọng tâm, đã có 40 trường nghề trọng điểm chất lượng cao. Nhiều trường có chương trình tốt và đặc biệt 3 năm gần đây, tuyển sinh của các trường dạy nghề vượt chỉ tiêu. Đây là dấu hiệu đáng mừng.

Ngoài ra, việc gắn kết giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp cũng có chuyển biến tích cực.

Nhấn mạnh vai trò doanh nghiệp, Thủ tướng dẫn câu nói của GS. Robert Kaplan (Đại học Harvard): “Quốc gia là con thuyền, doanh nghiệp là những tay chèo. Nếu tay chèo yếu thì con thuyền không vượt lên được”.

Thủ tướng phát biểu tại Diễn đàn Quốc gia "Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam". (Ảnh: VGP)

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ ra những khó khăn còn gặp phải, đó là tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ nói chung còn thấp. Việt Nam có số lao động đứng thứ 3 ASEAN nhưng lực lượng lao động, nhất là lao động đã qua đào tạo mới đạt trên 22%, chỉ bằng 1/3 Hàn Quốc, Singapore.

Cơ cấu lao động qua đào tạo, xu hướng chuyển dịch có sự bất hợp lý; vẫn còn phổ biến tình trạng thiếu thầy, thiếu cả thợ chứ không phải “thừa thầy, thiếu thợ”. Nhiều bậc cha mẹ còn có tâm lý là con mình không vào được đại học thì mới học nghề.

“Người ta nói mạng lưới cơ sở dạy nghề của nước ta như chiếc áo ngũ sắc với không ít miếng vá víu từ vải cũ. Tính đồng bộ của các trường dạy nghề là vấn đề cần quan tâm hơn”, Thủ tướng chia sẻ và cho biết, chúng ta có quy mô dân số đứng thứ 13, 14 trên thế giới và đặc biệt có quy mô nền kinh tế đứng thứ 37, 38. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa lọt được vào top 50 thế giới về đào tạo nghề nghiệp.

Vì vậy, định hướng trong giai đoạn tới, Thủ tướng cho rằng cần phải đảm bảo ba nguyên tắc. Trước hết, cần bám sát hơn nữa vào nhu cầu thực tiễn của thị trường, bảo đảm hài hòa cung cầu về lao động có kỹ năng nghề.

Thứ hai, cần phát triển đào tạo nghề với chuẩn mực chất lượng quốc tế để đáp ứng yêu cầu cao các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Thứ ba, cần phải nâng cao tính dự báo, nắm bắt nhanh nhạy và dự báo sớm nền kinh tế trong giai đoạn tới để định hướng doanh nghiệp, nhà trường cần mở rộng đào tạo nghề theo hướng nào, tránh dư thừa lao động.

“Chúng đừng đào tạo thứ người ta không cần”, Thủ tướng nói và đề nghị một số giải pháp như hình thành “hiệp ước xã hội”. Đó là cơ chế hợp tác giữa nhà trường, doanh nghiệp và Chính phủ trên các lĩnh vực ngành nghề trọng điểm.

Ngoài ra, chính phủ cũng cần thực hiện chính sách khuyến khích như doanh nghiệp nào tham gia đào tạo, sử dụng nhiều học viên từ cơ sở giáo dục nghề nghiệp thì sẽ được hưởng ưu đãi. Bởi thực tế, muốn trò giỏi thì phải có thầy hay, khi “thầy ra thầy” thì “thợ mới ra thợ”.

Cùng với đó, các tỉnh, thành phố có trường nghề cần có chính sách ưu tiên cho doanh nghiệp - nhà trường, khuyến khích doanh nghiệp tham gia hệ sinh thái nghề nghiệp.

Thủ tướng cũng cho rằng, việc xây dựng cơ sở dữ liệu mở giáo dục nghề nghiệp quốc gia cũng là giải pháp cần thiết nhằm dự báo ngắn hạn, trung hạn và dài hạn về nhu cầu nguồn nhân lực, nhu cầu việc làm, nhu cầu đào tạo theo lĩnh vực, ngành nghề, cấp trình độ đào tạo.

Trường Giang – Thanh Hùng

“Không hợp tác với doanh nghiệp, trường nghề sẽ không thể ‘sống’ được”

 - "Không một quốc gia nào trên thế giới có thể đào tạo ra những con người khi ở trong trường đã có khả năng làm được ngay những việc doanh nghiệp cần mà không có sự tham gia của doanh nghiệp".