Ông bà có 4 người con: Lê Đình Xứ (SN 1990), Lê Thị Liên (SN 1993), Lê Thị Thúy Hằng (SN 2003) và Lê Thị Mỹ Diệu (SN 2007). Trong đó Liên bị bệnh não từ nhỏ, còn Xứ và Diệu bị suy thận nặng.

Lau nước mắt, bà Lánh cho biết thời điểm chào đời, các con của bà đều khoẻ mạnh, bụ bẫm. Chứng kiến con khôn lớn từng ngày, ông bà mừng thầm trong bụng, nghĩ rằng tuổi già sẽ có chỗ dựa.

Để nuôi con, bà Lánh ngày ngày cặm cụi chằm nón lá, mang ra chợ bán kiếm tiền, ông Xước đi làm phụ hồ. Công việc vất vả, bấp bênh nhưng nhờ tằn tiện, họ vẫn sống đủ qua ngày.

Tai hoạ xảy đến vào năm chị Liên 10 tuổi, trong một lần nô đùa, chị bị ngã nhưng giấu cha mẹ. Phải đến mấy tháng sau, bà Lánh phát hiện con thường xuyên lên cơn cắn xé áo quần, chăn màn và gào thét quằn quại, ôm đầu kêu đau đớn, hai vợ chồng mới vội đưa con đến bệnh viện. Qua kiểm tra, bác sĩ phát hiện chị đã bị bại não.

Kể từ đó đến nay, người thiếu nữ không còn tỉnh táo, lúc khoẻ chị ngồi góc nhà, nhoẻn miệng cười vô hồn. Thỉnh thoảng bệnh phát tác, chị lại ngã nhào, nằm bất động dưới nền nhà. Nếu không được phát hiện kịp thời, tính mạng sẽ gặp nguy. Ngay cả khi khoẻ, chị Liên cũng không thể tự chăm lo cho bản thân. Vì vậy, mọi người trong nhà phải thay phiên nhau để ý.

Bất hạnh vẫn chưa dừng lại. Năm 2017, trong lúc đi làm thợ điện ở Đà Nẵng, anh Xứ phát hiện đầu gối bị sưng to và đau bất thường. Dù thăm khám nhiều nơi, anh vẫn không biết được nguyên nhân. Phải gần 1 năm sau, các triệu chứng rõ ràng hơn, anh mới hay mình đã bị suy thận giai đoạn 2.

Nghĩ đến cha mẹ đang vất vả lo cho em bại não, anh không muốn tiếp tục trở thành gánh nặng mà chủ động xin tá túc nhờ người quen trong TP.HCM để chạy chữa. Năm 2019, sức khoẻ anh yếu dần, phải chạy thận mới giữ được tính mạng. Không còn cách nào khác, ông Xước đành rời quê để vào Nam chăm sóc con.

Cùng lúc này, tại quê nhà, Mỹ Diệu gầy gò bất thường, thường xuyên bị choáng, đau đầu. Nghi có chuyện chẳng lành, em được gia đình đưa đến bệnh viện thăm khám. Bác sĩ cho biết, Diệu bị suy thận giai đoạn 4. Vậy là từ cô nữ sinh ngoan ngoãn, học giỏi, Diệu phải nghỉ học để vào Bệnh viện Trung ương Huế chạy thận 3 lần/tuần.

Cả hai người con cùng đổ bệnh nặng, lại thêm một đứa bại não khiến kinh tế gia đình bà Lánh nhanh chóng suy kiệt. Trong nhà có gì bán được, ông bà cũng bán sạch, cầm cố đổi lấy từng chục nghìn lo thuốc thang cho con. Khi không còn tiền trong tay, hai người lại đến nhà người quen, bạn bè hỏi vay tiền. Bản thân ông bà ở bệnh viện cũng chỉ lay lắt bữa đói, bữa no qua ngày nhờ vào những suất cơm từ thiện.

Khi không cầm cự được nữa, ông Xước đưa anh Xứ về quê, để 2 anh em Xứ và Diệu tiện bề chăm sóc nhau những lúc chạy thận, ông bà chăm chị Liên. Tuổi cao, sức yếu dần, cha mẹ già tóc bạc vẫn nai lưng làm thuê đủ việc để lo cho con. 

"Khi còn khoẻ, chúng tôi cố gắng nhặt nhạnh từng đồng, nhưng số tiền kiếm được không đủ vì thuốc ngoài bảo hiểm đắt lắm. Mà vay nhiều quá không có khả năng trả, giờ chúng tôi cũng chẳng dám vay tiếp của ai. Mai này nếu hai vợ chồng yếu hay nằm xuống, chẳng biết các con sẽ sống thế nào", bà Lánh đau lòng.

Ông Cáp Xuân Tường - Phó Chủ tịch UBND xã Hải Hưng (huyện Hải Lăng) cho biết, gia đình bà Lánh thuộc diện khó khăn nhiều năm nay. Hai vợ chồng tuổi đã cao nhưng vẫn vừa đi làm, vừa chăm lo 3 người con bệnh tật. Rất mong qua báo đài, hoàn cảnh của họ nhận được sự hỗ trợ, quan tâm từ phía cộng đồng.

Báo VietNamNet tổ chức cuộc thi "Chuyện của những dòng sông” để quý độc giả có thể chia sẻ những câu chuyện đẹp, những ký ức về sông, phản ánh những vấn đề về phát triển kinh tế, văn hóa bên những dòng sông và thể hiện những mong muốn, dự định, ý tưởng thúc đẩy sự phát triển bền vững trên các dòng sông và cho cộng đồng.

Cuộc thi diễn ra từ ngày 5/3 đến 30/6/2024 trên mục Du lịch.

Xin trân trọng giới thiệu bài viết Nước mắt mẹ chảy theo sông...của tác giả Trầm Hương.

Mẹ Việt Nam Anh hùng Phan Thị Hồng (Sáu Tiến), hiện sống tại 42 Lý Thường Kiệt, khóm Hùng Vương, phường 1, TP Vĩnh Long. Mẹ có chồng là Lê Công Khâm, hy sinh năm 1962 và người con trai độc nhất hy sinh năm 1968, trong trận đánh vào Đài Phát thanh Cần Thơ.

Nếu không được nghe mẹ kể, tôi làm sao nhận ra vẻ đẹp của những bông hoa màu tím ngắt, đẹp đến nao lòng đang chìm khuất trên dòng Cổ Chiên, giữa hoàng hôn mịt mờ sương khói.

Chồng đi tập kết khi mẹ mới 19 tuổi. Lúc ấy, mẹ mới mang thai, không tiện đi cùng chồng, ở lại quê hương bám trụ hoạt động. Năm 1955, mẹ thoát ly làm cách mạng, là giao liên công khai cho khu Tây Nam Bộ. 

Cuộc đời làm giao liên công khai, mẹ có hàng trăm chuyến đi. Mỗi chuyến đi là một trận chiến sinh tử, mà lằn ranh an toàn và hiểm nguy, sự sống và cái chết chỉ trong gang tấc. Với chiếc thuyền mong manh, mái chèo, đôi tay bền bỉ, cải trang thành thường dân, mua bán cây trái, khoai củ kiếm sống, mẹ đưa thơ từ, tài liệu, vũ khí, cán bộ từ tỉnh này qua tỉnh khác, từ khu 8 sang khu 9, vượt qua những con sông cuộn sóng, qua nhừng dòng kênh âm u, buồn lặng, qua những đồn bót, trạm gác… 

Tôi hỏi mẹ: "Khi nhận nhiệm vụ làm công tác giao liên, con mẹ sống ra sao? Mẹ có mang con đi cùng không?". Mẹ nói: “Tôi gửi con trai cho nhà nội. Nhưng rồi lên mười tuổi, con trai được tổ chức đưa đi học trường Thiếu sinh quân ở Cà Mau". 

… Chồng mẹ, ông Lê Công Khâm sau khi tập kết ra Bắc, đã sớm có mặt ở đoàn quân vượt Trường Sơn vào lại miền Nam chiến đấu. Trải qua hàng tháng trời gian khổ, hiểm nguy, ông về đến được cánh rừng miền Đông ở Tây Ninh, giáp căn cứ Campuchia. Lúc đó, ông là Trung sĩ Lữ đoàn 338, phụ trách thông tin. Mơ ước lớn nhất của người lính ra đi từ mùa thu năm 1945 là được gặp lại vợ con. 

Bản thân cuộc đời làm giao liên của mẹ là một nghịch lý, bởi mẹ từng đưa đón bao cán bộ, nối đường dây cho bao cặp uyên ương được gặp nhau nhưng bản thân mẹ, một cuộc đoàn tụ với chồng sau nhiều năm chia cắt cũng chỉ là mơ ước. Khi nhận được tin chồng đã về đến Tây Ninh, lòng người vợ rộn rã niềm vui. Nỗi nhớ chồng cồn cào gan ruột người vợ trẻ.

Mẹ ao ước mình được có cánh như chim để bay đến với chồng. Nhưng lúc ấy trạm giao liên của mẹ đóng ở rừng đước Cà Mau. Trạm chỉ có hai người, một nữ giao liên được cử đi học, mẹ không thể bỏ trạm đi thăm chồng ngay được. Mãi một tháng sau, người nữ giao liên ấy mới về tới trạm. Mẹ chân thành nói: “Một tháng ấy với người vợ mong gặp được lại chồng thật là dài…”.

Giao trạm cho đồng đội, người vợ trẻ chuẩn bị nhiều thứ đi thăm chồng. Mẹ kể: “Tôi giã nếp gói bánh cho chồng. Bao năm xa cách, là vợ, tôi biết chồng thích ăn gì, mặc gì nên chuẩn bị nhiều thứ lắm. Nhưng như có linh tính, sao tôi giã nếp mà nhấc cái chày lên không nổi, tay chân rã rời. Quả thiệt, lần đó tôi dắt thằng Chiến đi theo cho nó gặp ba nó. Người vợ dẫn con, hồ hởi đi thăm chồng, vượt qua nhiều trận đụng độ với giặc, nhiều trận địch càn, ném bom…

Lần hồi, hai mẹ con lên tới được rừng Tây Ninh. Hai mẹ con ở nhà một cơ sở, sát căn cứ của chồng mà không vào trong được, do địch đang mở trận càn rất ác liệt. Tôi nghe loáng thoáng, trận càn ấy có hai cán bộ mùa thu hy sinh. Tình hình ác liệt đến mức tôi muốn hỏi mà không sao hỏi rõ, tường tận được; cũng không dám hỏi vì sợ phải đối mặt với thực tế, đành phải dẫn con về…".

Hai mươi ngày sau, mẹ lại tìm mọi cách đi thăm chồng. Lần này, mẹ đưa con đi bằng đường sông. Ra đón mẹ là một anh bộ đội tưởng vợ mình đến thăm nhưng không phải. Qua lời anh bộ đội mẹ mới biết, chồng mẹ cũng đã từng đi đón vợ hụt như thế. Nhiều lúc xuyên mấy chục cây số đường rừng, tới nơi, mặt buồn hiu trở về vì đó là vợ người ta.

Nghe anh kể, mẹ càng thấy thương chồng. Xuống xuồng, mẹ giành cầm chèo cho mau tới. Anh bộ đội nhìn mái chèo thoăn thoắt của mẹ, cảm động hỏi: “Chồng chị tên gì?". Mẹ nói: "Lê Công Khâm”.

Anh bộ đội lặng nhìn người thiếu phụ. Thật khó khăn, anh mới cất được lời: “Chồng chị hy sinh rồi”. Bàn tay cầm chèo của mẹ khựng lại, chiếc xuồng chao đi.

Từ đó, mẹ không còn sức để chèo được nữa, tay chân bủn rủn. Anh bộ đội đi cùng cầm lấy mái chèo. Con trai mẹ òa khóc nức nở. Cậu bé từng khao khát biết mặt cha, từng tưởng tượng ra hình ảnh người cha là “bộ đội mùa thu” của mình, từng gặp người cha mà cậu bé tưởng tượng trong giấc mơ. Cậu gục vào ngực mẹ, biết giấc mơ ấy không bao giờ trở thành sự thật. Mẹ ôm chặt con, nước mắt cứ tuôn chảy. Những người trên xuồng lặng đi trước tiếng khóc và nước mắt của hai mẹ con…

Mẹ nhớ như in, đó là ngày mùng 2 tháng 5 năm 1962. Ngày ấy vĩnh viễn dừng lại với hạnh phúc lứa đôi của cuộc đời mẹ.

Anh bộ đội đưa hai mẹ con vào căn cứ, thăm mộ người hy sinh. Cho đến lúc đó, mẹ mới biết chuyện chồng hy sinh, qua lời kể của đồng đội. Lúc ông Lê Công Nhâm đang làm nhà cho đơn vị thông tin, trực thăng bao vây, lao xuống đổ quân. Không muốn chiếc máy truyền tin quý báu rơi vào tay giặc, ông quay về cơ quan, mang máy đem giấu. Lúc ấy, trực thăng rà soát, bám mục tiêu, đáp xuống, lôi ông lên trực thăng. Ông kiên quyết không để bị bắt, lao xuống đất…

Cái chết anh hùng của cha, chứng kiến những giọt nước mắt của mẹ, Chiến không rơi lệ, không muốn mẹ phải đau thương thêm. Nhưng trong lòng cậu bé nung nấu ước nguyện được đi tiếp con đường của cha, được thay cha cầm súng chiến đấu.

Năm ấy, cậu bé Lê Công Chiến mới 12 tuổi. 

Mẹ Phan Thị Hồng nhìn lên bức di ảnh con trai - liệt sĩ Lê Công Chiến, ngậm ngùi: “Nó nhiều lần trốn khỏi trường, đòi đi bộ đội. Nó quyết đi trả thù cho cha. Có một lần biết nó trốn đi, tôi tìm tới, đau thắt lòng khi thấy con trai chưa đủ cao để đeo súng. Tôi nói “Con đi mẹ sẽ chết”. Nó hỏi: “Sao mẹ phải chết?”. Tôi nói: “Lo cho con mà mẹ chết”. Lặng đi một lúc, tôi mới tiếp lời: “Không phải mẹ không muốn con đi bộ đội. Rồi con phải nhập ngũ, đi chiến đấu, như ba con. Nhưng đợi lớn đã. Con còn nhỏ quá, vô bộ đội làm ảnh hưởng đơn vị. Lỡ không chịu đựng được gian khổ, con đào ngũ, bỏ về, mẹ xấu hổ chứ sao?! ”. Lần đó, nó thương tôi, trả súng đi về. Nhưng rồi khi cao thêm được một chút, nó lại trốn tui đi bộ đội. Lần đó, nó đi thiệt…”.

Năm 1964, Lê Công Chiến vào đơn vị 308, khi mới 14 tuổi.

Mẹ là giao liên công khai, như con thoi đưa thư từ, tin tức, vũ khí từ Cà Mau về Cần Thơ. Có một lần trực thăng đổ quân, càn quét, mẹ suýt bị bắt, cố bình tĩnh, mang tài liệu đem giấu, còn kịp kéo chị em còn thiếu kinh nghiệm xuống hầm, tránh đạn. Có lần, mẹ chở vũ khí ngụy trang, chất bí đỏ lên xuồng. Đếm trạm gác, tên lính nhìn mẹ lom lom: “Sao tôi thấy chị quen quá. Chị con nhà…”. Mẹ đánh lạc hướng: “Con má Bảy”.  Mẹ nhớ má Bảy là gia đình binh sĩ, có con là sĩ quan quân đội Sài Gòn… Bơi xuồng qua khỏi vùng nguy hiểm, mẹ mới tin mình vừa thoát chết. Cứ thế, mẹ đối mặt với những trận chiến sanh tử trên sông nước miền Tây.

Năm 1968, hai mẹ con cùng lao vào chiến dịch Mậu Thân.

Mãi lao vào những chuyến công tác giao liên đặc biệt, mẹ đâu hay, đêm mùng một Tết Mậu Thân 1968, con trai mẹ - anh Lê Công Chiến đã hy sinh khi tham gia trận đánh vào mục tiêu. 

Nhưng mẹ không thể gục xuống, khi cách mạng đang cần người giao liên dạn dày sông nước như mẹ. Sau năm 1968, từ chiến trường Sài Gòn Gia Định, Bí thư Khu ủy Sài Gòn Gia Định Võ Văn Kiệt theo đường giao liên công khai, về đến khu 9 tiếp tục chỉ đạo phong trào cách mạng. Mẹ Phan Thị Hồng được giao nhiệm vụ đưa đón các cán bộ lãnh đạo cao cấp của Trung ương Cục miền Nam vượt qua những dòng sông nguy hiểm, về đến căn cứ miền Tây. 

Trong cuộc đời làm giao liên công khai, mẹ không nhớ mình đã thực hiện bao chuyến đi, chở bao nhiêu tấn vũ khí, đưa đón bao cán bộ. Những chuyến công tác khó khăn, nguy hiểm nhất, bằng sự mưu trí, dũng cảm, lòng trung thành vô hạn dành cho cách mạng, cho Tổ quốc, mẹ đã quên mình hoàn thành nhiệm vụ. Nhưng có một việc mà mãi đến hôm nay, lòng mẹ luôn day dứt chưa yên. Nghĩa trang Vĩnh Long chừa một chỗ trống dành cho ngôi mộ của con trai mẹ - liệt sĩ Lê Công Chiến mãi đến nay, vẫn chưa tìm được hài cốt.

Trước mộ chồng - liệt sĩ Lê Công Khâm từ Tây Ninh quy tập về nghĩa trang Vĩnh Long, mẹ thầm hứa với chồng: “Em sẽ hết sức cố gắng tìm Chiến về bên anh!”. 

Mẹ vẫn thấy như mình vẫn đang chèo thuyền trên những con rạch của sông nước miền Tây để tìm con về bên cha, nghĩ đến một ngày đoàn tụ, khi mẹ đã gác lại mái chèo.

Trầm Hương

Quê hương bên dòng sông Gianh của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên trong ký ức con rể

Vậy phía ĐH Quốc gia Hà Nội đã chuẩn bị cho việc này ra sao?

Chúng tôi cảm ơn và trân trọng đề xuất của các đồng chí lãnh đạo tỉnh. Tuy nhiên, đây là việc lớn, cần có sự bàn bạc trong lãnh đạo và các bộ phận có trách nhiệm về ý tưởng này, cũng như cân nhắc rất kỹ lưỡng các khía cạnh của vấn đề trước khi quyết định.

Vậy ông có thể cho biết triển vọng của việc này như thế nào?

Trường ĐH Thái Bình là một trường đại học có cơ sở vật chất và trang bi khá tốt so với nhiều trường đại học ở các địa phương khác, các lĩnh vực đào tạo khá phong phú, nhiều loại hình đào tạo và nhiều cấp đào tạo, nhưng chủ yếu thiên về dạy nghề và đào tạo bồi dưỡng. Đây cũng là một định hướng phù hợp với sứ mệnh của trường.

Đoàn công tác của ĐHQG Hà Nội đến Trường ĐH Thái Bình tháng 7/2020. Ảnh: Bùi Tuấn

Các thầy cô giáo ở trường cũng rất năng động và trách nhiệm. Qua tiếp xúc một vài lần thì tôi thấy các thầy cô lãnh đạo rất mong muốn trường nhanh chóng phát triển, vượt qua khó khăn thử thách, đào tạo được nhiều nhân lực tốt cho tỉnh, phục vụ phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Các đồng chí lãnh đạo Thái Bình cũng rất quan tâm tới Trường ĐH Thái Bình nói riêng và tới việc giáo dục và đào tạo nhân lực nói chung, đây là một thuận lợi quan trọng đối với trường.

Trong thời gian sắp tới, để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng được việc triển khai các kế hoạch và mục tiêu kinh tế xã hội của tỉnh thì Trường ĐH Thái Bình cần có những bước tiến mạnh mẽ nhiều hơn nữa.

Việc Trường ĐH Thái Bình tham gia vào hệ thống của một đại học lớn tầm quốc gia và quốc tế có thể sẽ là một thuận lợi trong việc phát triển đáp ứng các mục tiêu của tỉnh và của khu vực cũng như của đất nước.

Tuy nhiên, việc này cần tính toán tới rất nhiều yếu tố, nhìn từ nhiều khía cạnh, cân nhắc các khả năng ảnh hưởng của nó tới cả ĐHQG Hà Nội và Trường ĐH Thái Bình, lại cần báo cáo, xin ý kiến các cơ quan quản lý có liên quan trước khi có những bước đi tiếp theo. Tại thời điểm này, chưa thể nói được gì.

Trước mắt, căn cứ nội dung trao đổi hợp tác với tỉnh Thái Bình, ĐHQG Hà Nội sẽ hỗ trợ trường trong việc đào tao tăng cường đội ngũ giảng viên, cán bộ khoa học.

Hai đơn vị sẽ cùng phối hợp triển khai một số nhiệm vu nghiên cứu chung trên địa bàn tỉnh, giải quyết một số vấn đề thực tiễn mà địa phương đang cần có sự tham gia của khoa học và công nghệ….

Với tinh thần trách nhiệm xã hội, trách nhiệm với đất nước, ĐH Quốc gia Hà Nội sẽ làm tốt các phần việc theo tinh thần phối hợp 2 bên.

Xin cảm ơn ông!

Hạ Anh (Thực hiện)