Tại hội thảo Nguồn nhân lực công nghệ và thương mại hóa sản phẩm công nghệ vừa được tổ chức tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (Học viện CNBCVT), bà Trương Lý Hoàng Phi - TGĐ VinTech City cho rằng, Việt Nam cần khoảng 1 triệu lao động về CNTT vào năm 2020.

Ở Việt Nam, hiện có 3 mô hình hợp tác chủ yếu giữa các trường đại học và các doanh nghiệp CNTT. Mô hình thứ nhất giúp giải quyết vấn đề đầu ra, thứ 2 là kết hợp đào tạo và thứ 3 là doanh nghiệp hoặc các cựu sinh viên thành công quay trở lại tài trợ các hoạt động cho nhà trường.

Theo bà Trương Lý Hoàng Phi, sau khi khảo sát tại 54 trường đại học có đào tạo về ngành CNTT, VinTech phát hiện ra 3 lỗ hổng lớn. Đầu tiên, đó là việc thiếu các mối quan hệ hợp tác giữa doanh nghiệp với các nhà nghiên cứu, sáng chế trong nhà trường.

Hội thảo Nguồn nhân lực công nghệ và thương mại hóa sản phẩm công nghệ vừa được tổ chức tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông. Ảnh: Trọng Đạt

Để tạo nên một hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam, việc hình thành nên tư duy khởi nghiệp ngay trong các trường đại học là điều rất quan trọng. Hơn ai hết, nhà trường phải chính là nơi ươm mầm cho các ý tưởng này. Tuy nhiên ở Việt Nam, vai trò của nhà trường trong việc giúp sinh viên hình thành nên tư duy khởi nghiệp là một khoảng trống cần phải được bù đắp.

Bên cạnh đó, khi có ý tưởng và sản phẩm, các sinh viên Việt Nam lại phải đối mặt với việc thiếu hụt một hệ sinh thái hỗ trợ cho quá trình khởi nghiệp. Đây chính là những lỗ hổng lớn đối với việc phát triển nguồn nhân lực về CNTT tại Việt Nam.

Làm thế nào để Việt Nam có được 1 triệu nhân lực về CNTT?

Theo ông Đặng Hoài Bắc - Phó Giám đốc Học viện CNBCVT, con số 1 triệu nhân lực CNTT chất lượng cao là thách thức thực sự đối với Việt Nam trong thời gian tới. Không chỉ riêng Việt Nam, ngành ICT của Nhật Bản cũng đang thiếu khoảng 3 triệu lao động từ nay cho đến năm 2025.

Ông Bắc cho rằng, với chính sách các trường đại học tự chủ 100% về kinh tế, so với các trường khối kinh tế, các trường đào tạo về công nghệ, đặc biệt là các trường công lập sẽ phải chịu áp lực lớn hơn rất nhiều.

Điều này đến từ việc giới trẻ Việt Nam dường như thích thú hơn với các trường đại học thuộc khối tài chính, ngân hàng. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển và tham gia tích cực của các doanh nghiệp công nghệ vào công tác đào tạo, xu thế này trong thời gian gần đây đã trở lại thế cân bằng.

Theo ông Đặng Hoài Bắc - Phó Giám đốc Học viện CNBCVT, với xu hướng các bạn trẻ ngày nay quan tâm nhiều đến các ngành tài chính, ngân hàng, việc thúc đẩy đào tạo ngành CNTT sẽ đem tới sự cân bằng cho xã hội. Ảnh: Trọng Đạt

“Nếu chúng ta cứ đào tạo ra những người đếm tiền mà không tạo ra những người làm ra tiền thì xã hội sẽ trở nên mất cân bằng và thiếu ổn định”, ông Bắc nói.

Để giải quyết thách thức về sự thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ, thầy Bắc cho rằng điều này nếu chỉ một mình các trường đại học thì không thể làm được. Thay vào đó, cần phải có sự chung tay giúp sức từ phía các doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước.

Ở góc nhìn của một doanh nghiệp công nghệ, bà Trương Lý Hoàng Phi cho rằng, thay vì hợp tác với các trường đại học theo những mô hình trước đây, VinTech muốn đi sâu hơn bằng việc tạo ra một quỹ tài trợ nghiên cứu ứng dụng (VinTech Fund).

Các chương trình hợp tác và hỗ trợ của Vintech Fund bao gồm việc giúp hình thành nên các CLB công nghệ và khởi nghiệp ngay trong các trường đại học, qua đó tạo ra tư duy khởi nghiệp cho các bạn sinh viên.

Bà Trương Lý Hoàng Phi - TGĐ VinTech City có góc nhìn tích cực hơn khi cho biết VinTech sẽ đóng góp vào việc đào tạo ngành CNTT thông qua việc rót vốn từ quỹ đầu tư VinTech Fund. Ảnh: Trọng Đạt

VinTech cũng muốn hợp tác với các trường đại học bằng việc tạo ra các học kỳ doanh nghiệp bằng cách chia sẻ nguồn lực chuyên môn để tạo ra những chương trình học phù hợp với tiêu chuẩn nguồn nhân lực của thị trường.

Bên cạnh đó, VinTech sẽ lấp đầy khoảng trống trong các công tác nghiên cứu bằng việc tài trợ cho phòng lab của các trường đại học. Với các sản phẩm khoa học công nghệ có tính ứng dụng cao của thày cô giáo và các bạn sinh viên, VinTech Fund cũng có thể cấp vốn để giúp thương mại hóa các sản phẩm ra thị trường.

Chia sẻ về quan điểm của mình, ông Nguyễn Thành Nam, Phó chủ tịch Đại học FPT cho rằng, 1 triệu nhân lực về CNTT chỉ là một con số tượng trưng. Theo ông Nam, với sự phát triển của ngành công nghệ, càng có nhiều nhân lực về CNTT sẽ càng tốt.

Các trường đại học sẽ bị giới hạn về số lượng đào tạo, tuy nhiên nhu cầu của thị trường đối với nhân lực ngành CNTT là vô hạn, do đó sẽ chẳng có lời giải nào thỏa đáng để phát triển nhân lực ngành CNTT ngoài việc thúc đẩy tinh thần tự học của các bạn sinh viên. Đây sẽ là nguồn bổ sung quan trọng nhất về lực lượng nhân sự CNTT mà Việt Nam đang còn thiếu.

Trọng Đạt

Vào tháng 2 năm nay, cơ quan chống độc quyền của Đức đã ra phán quyết khẳng định Facebook đang vi phạm pháp luật. Phán quyết này yêu cầu Facebook phải ngừng việc chia sẻ dữ liệu người dùng cho các ứng dụng trò chơi trên mạng xã hội hay Instagram và WhatsApp, hai nền tảng mà mạng xã hội này đang sở hữu.

Đây cũng là phán quyết chống độc quyền đầu tiên đối với Facebook được thực hiện ở Châu Âu. Điều này diễn ra trong bối cảnh các nhà lập pháp Mỹ đang có những tranh cãi về việc có buộc tội vi phạm lệnh chống độc quyền hay không đối với những gã khổng lồ công nghệ. 

Thông thường, điều này sẽ dựa trên việc xem xét hành vi của đối tượng có động chạm tới lợi ích của người dùng hay không. Tuy nhiên, đây là một điều rất khó để có thể chứng minh với các dịch vụ miễn phí như Google hay Facebook. 

Người dùng bắt buộc phải chia sẻ dữ liệu của mình với Facebook để đối lấy việc duy trì tương tác với bạn bè.

Theo Andreas Mundt, cách đơn giản nhất để xử lý vấn đề này là hướng vào dữ liệu - thứ đóng vai trò quan trọng cho sự tồn tại của những công ty như Facebook. 

Ông lập luận rằng các công ty như Facebook chiếm ưu thế trong mảng kinh doanh của mình đến nỗi, nếu muốn tìm kiếm bạn bè mình trên Internet, người dùng không còn cách nào khác ngoài việc đồng ý chia sẻ dữ liệu cá nhân của mình. Chính những dữ liệu này sau đó góp phần vào việc củng cố vị thế cho Facebook trước các đối thủ. Hành động này đã chống lại sự cạnh tranh, Mundt nói. 

Quan điểm của Mundt dẫn tới việc cơ quan chống độc quyền ban hành phán quyết nói trên đối với Facebook. Đây cũng là niềm cảm hứng cho các nhà quản lý ở các nước khác đưa ra những quan điểm tương tự. 

Khi các nước loay hoay quản lý Facebook, Google

Các nền tảng trực tuyến liên tục thu thập các thông tin về người dùng dựa trên khoảng thời gian xem các bài đăng của một người cũng như những gì mà họ click.

Thông tin này giúp các công ty như Facebook có thể nắm được sở thích, các mối quan hệ xã hội hay khả năng tài chính của một người. Những điều này sau đó được sử dụng để đào tạo các thuật toán học máy, thứ sẽ giúp các nhà quảng cáo có thể nhắm chuẩn hơn tới các khách mua hàng tiềm năng của mình. 

Đây là một mô hình kinh doanh cực kỳ sinh lợi. Facebook đã kiếm tới 55 tỷ USD từ các hoạt động quảng cáo vào năm ngoái. Con số này với Google là 116 tỷ USD. 

Những công ty như Facebook đang sở hữu trong tay lượng dữ liệu khổng lồ, đó là lý do họ thực sự có hiểu biết sâu sắc về thói quen, sở thích của từng người sử dụng.

Theo Andreas Mundt, luật pháp phải thay đổi để theo kịp sự phát triển của công nghệ. Các chính phủ nên hạn chế khả năng thu thập dữ liệu của những công ty như Facebook, Google. Việc cách ly dữ liệu giữa các dịch vụ của cùng một chủ sở hữu như cách người Đức đang làm với Facebook là một ví dụ.

Chia sẻ quan điểm này, cơ quan quản lý chống độc quyền của Liên minh Châu Âu cho rằng, dữ liệu phải đóng vai trò trung tâm hơn trong việc đánh giá thế nào là một doanh nghiệp thống lĩnh thị trường trong nền kinh tế kỹ thuật số. Điều này cần đặc biệt chú ý khi xem xét các thương vụ mua bán sát nhập của các công ty công nghệ. 

Trái ngược với quan điểm của Andreas Mundt, nhiều nhà phê bình nói rằng cách tiếp cận mạnh mẽ của người Đức đã mở rộng giới hạn của luật chống độc quyền. Theo họ, những nỗ lực nhằm hạn chế dòng chảy của dữ liệu sẽ gây ra hậu quả ngoài ý muốn.

Andreas Mundt cho rằng các chính phủ nên hạn chế khả năng thu thập dữ liệu của những công ty như Facebook, Google. Tuy vậy, không phải ai cũng tán thành với cách quản lý của nước Đức.

Với cách giải quyết của nước Đức, ngay cả những người ủng hộ điều này cũng đặt câu hỏi về việc liệu rằng cách tiếp cận đó có hiệu quả hay không. 

Phán quyết chống độc quyền của Đức sẽ cho phép Facebook chia sẻ dữ liệu giữa Instagram và WhatsApp nếu có sự đồng ý của người dùng đồng ý bằng cách click vào một tuỳ chọn mới. Nhiều người tự hỏi phán quyết này sẽ có hiệu quả ra sao khi mà hầu hết mọi người đều sẽ đồng ý với điều khoản đó mà không cần chẳng mảy may suy nghĩ gì.

Theo giáo sư Furman của đại học Harvard, thay vì chỉ dựa vào luật chống độc quyền, các quốc gia nên tạo ra một cơ quan quản lý chuyên dụng cho ngành công nghệ. Cơ quan giám sát chuyên môn trong lĩnh vực này có thể đưa ra quyết định tốt nhất đối với việc sử dụng dữ liệu ở từng trường hợp cụ thể.

Tại Mỹ, nơi luật chống độc quyền có phạm vi hẹp hơn Châu Âu, các chuyên gia cho rằng phương pháp của Đức sẽ không hiệu quả. Tuy vậy, các nhà lập pháp và cơ quan quản lý liên bang Mỹ cũng đang nghiên cứu những cách thức mới để quản lý dữ liệu nhằm đảm bảo sự điều tiết trong nền kinh tế kỹ thuật số. 

Trọng Đạt (Theo NYT)