Kể từ khi Bộ GD-ĐT đề ra quy chế thi coi môn Sử là môn tự chọn, sự việc này năm nào cũng có. Vì thế, rất dễ hiểu khi có nhiều ý kiến - đa phần là xuất phát từ những người thuộc giới sử học hay giáo viên dạy sử - kiến nghị môn học này phải trở thành bắt buộc trong kì thi THPT quốc gia và coi đó như là một trong biện pháp hữu hiệu nhất để khắc phục sự “hẩm hiu” của nó.

Nguyễn Thị Kiều Trinh là thí sinh duy nhất thi môn Lịch Sử tại hội đồng thi trường THPT Đông Thành (Quảng Ninh). Ảnh: Phạm Công

Cái khác của năm nay nằm ở phản ứng của dư luận và truyền thông. Mọi năm, trước và sau mỗi kì thi, khi tỉ lệ học sinh lựa chọn môn thi được công bố, truyền thông đại chúng và các trang mạng xã hội vang lên những tiếng kêu “cứu lấy môn Sử”. Nhưng năm nay, chỉ có một vài tờ báo đưa tin về tỉ lệ học sinh chọn môn này, về hội đồng thi có 1 thí sinh, kèm theo là một vài bài trích ý kiến của học sinh, giáo viên khen đề thi.

Dường như sau nhiều lần kinh ngạc và thất vọng, công chúng và cả những người có liên quan đến giáo dục lịch sử đã mỏi mệt và buông xuôi. Trong trạng thái tâm lý đó rất có thể rồi dần dần những “bất thường” trong giáo dục lịch sử sẽ trở thành “bình thường” và tồn tại như một sự hợp lý đầy…nghịch lý.

Chất lượng giáo dục lịch sử trở thành vấn đề từ khi nào?

Vấn đề chất lượng giáo dục lịch sử ở trường phổ thông được dư luận chú ý khoảng gần 10 năm lại đây kể từ khi Bộ GD-ĐT phát động phong trào “hai không” (Nói không với tiêu cực thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục) vào ngày 31/7/2006.

Sự dâng cao của dư luận đối với giáo dục lịch sử gần như đạt đến đỉnh điểm khi kết quả của môn Sử trong kỳ thi CĐ, ĐH năm học 2007 được công bố. Theo số liệu do Cục Công nghệ thông tin của Bộ cung cấp thì điểm số trung bình của môn Sử là 2,09/10 - thấp nhất trong các môn (Lý: 5, 19, Hóa: 4, 49, Văn: 4, 41, Toán: 3, 65, Ngoại ngữ: 3, 64).

Tuy nhiên nếu tìm hiểu kĩ hơn sẽ thấy, không phải chờ đến cuối thập kỉ đầu tiên của thế kỉ 21 này, chất lượng giáo dục lịch sử trong trường phổ thông nước ta mới trở nên tồi tệ.

Sự tồi tệ này đã được chính những người trong ngành thừa nhận và công bố trên dưới 30 năm.

Trong hồi ký “Nhớ lại và suy nghĩ”(hồi ký về quá trình tham gia nghiên cứu, biên soạn chương trình và sách giáo khoa bộ môn lịch sử phổ thông trong thời gian 1956-1970) viết vào tháng 8/1991, ông Hoàng Trọng Hanh đã nói “...riêng tôi vẫn cảm thấy chưa thật hài lòng với những sản phẩm đã làm ra, vẫn thấy băn khoăn, áy náy trước một tình hình không vui là: học sinh phổ thông ngày càng ít ham thích học môn sử (trong khi các nhà chính trị, các chuyên gia sử học, và các giáo viên sử chúng ta không ngớt đề cao vai trò của môn lịch sử đối với sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ)”.

Thí sinh sau buổi làm bài thi ngày 4/7/2016. Ảnh: Lê Văn

Năm 1991, GS. Nguyễn Anh Thái, người tham gia chủ biên, biên soạn nhiều giáo trình lịch sử thế giới cho bậc ĐH và sách giáo khoa lịch sử cho các trường phổ thông, trong một bài viết đăng ở tạp chí Nghiên cứu lịch sử (số 6, 11/1991) đã thừa nhận: “Phải thực sự cầu thị nhìn nhận rằng chất lượng giảng dạy, học tập môn lịch sử nói chung và lịch sử thế giới nói riêng ở các cấp học phổ thông chúng ta ngày càng sút kém-môn lịch sử chỉ được coi như môn học phụ, môn học thường bị coi nhẹ so với các môn học khác, còn học sinh thì không hào hứng học tập, giáo viên không phấn khởi giảng dạy”.

Gần 10 năm sau, NCS Phạm Kim Anh trong luận án tiến sĩ có tên “Sách giáo khoa lịch sử của trường phổ thông trung học Việt Nam và từ 1954 đến nay”(bảo vệ tại Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, 1999) đã dẫn ra một kết quả điều tra với những thông tin như sau:

Trong số 1.800 người được hỏi có 39% không biết Hùng Vương là ai; 65% không biết về Trương Định, 49% nói sai về Trần Quốc Toản; 54% trong số 468 sinh viên của các trường đại học không biết gì về Lương Thế Vinh, 83% không biết gì về lai lịch tên những đường phố mà họ đang sống.

Luận án này cũng dẫn ra một kết quả điều tra khác của Viện Nghiên cứu giáo dục và Hội đồng đội ở 4 tỉnh Bình Thuận, Lâm Đồng, Kiên Giang và TP.HCM, công bố trên báo Sài Gòn giải phóng (số 29/1/1997). Kết quả cho biết trong 700 em học sinh các lớp 6, 9, 10, 12, được hỏi chỉ có 3, 9% học sinh thích môn sử.

30 năm…vẫn thế

Qua một khoảng thời gian tương đối dài trên dưới 30 năm, vấn đề chất lượng trong giáo dục lịch sử ở trường phổ thông vẫn chưa được giải quyết thực sự dù giáo dục đã qua mấy lần cải cách. Khi các vấn đề tồn tại không được giải quyết triệt để hoặc chỉ được sửa chữa ở mặt “hiện tượng” chúng không chỉ còn nguyên mà sẽ ngày càng trở nên trầm trọng.

Giờ đây, không chỉ điểm thi môn Sử của học sinh trong các kì thi thấp mà các em còn không chọn môn Sử để học, để thi khi có cơ hội lựa chọn.

Cũng không phải chỉ có những học sinh không biết Trần Quốc Toản, Trần Quốc Tuấn là ai mà còn có cả học sinh coi “Quang Trung là anh em với Nguyễn Huệ”. Trong thế giới của người lớn, những người đã từng là học sinh, cũng xảy ra hiện tượng tương tự khi có vị lãnh đạo cho rằng “Tôn Ngộ Không bị đè dưới núi Ngũ Hành Sơn ở Đà Nẵng”, MC truyền hình nói rằng “Ngô Quyền ba lần chiến thắng quân Nguyên-Mông trên sông Bạch Đằng”, hay biến công chúa Huyền Trân thành công chúa Ngọc Hân.

Ẩn sau các hiện tượng bề ngoài này sẽ còn là những vấn đề khác trầm trọng hơn nếu như tìm kiếm và nhìn nhận chúng dưới góc độ khoa học thực sự.

Nếu không có những nghiên cứu và các biện pháp khoa học thật sự ứng phó với các vấn đề cơ bản đang tồn tại trong giáo dục lịch sử ở trường phổ thông, tình hình sẽ ngày một xấu.

Hậu quả nguy hiểm nhất khi giáo dục lịch sử sai lầm sẽ là sự thiếu vắng của các công dân có nhận thức lịch sử khoa học và phẩm chất công dân. Một xã hội thiếu vắng các công dân sẽ rất khó có được nền tảng ổn định.

Nguyễn Quốc Vương(Nhật Bản)

Kênh TikTok mang tên Nguyễn Lệ Nam Em (@namem.oficial) cũng là tài khoản cô dùng để tổ chức các buổi livestream chia sẻ về chuyện đời tư gây ồn ào mạng xã hội những ngày qua. Hiện kênh này đã được ẩn trong mục tìm kiếm.

Bên cạnh đó, Nam Em cũng khóa tính năng bình luận cũng như thay đổi hình ảnh đại diện trên Facebook. Người đẹp đăng tải khoảnh khắc trên story Facebook kèm chia sẻ: "Mạng xã hội thật phức tạp, khóa kênh để tìm bình yên".

Tối 16/3, Nam Em tổ chức livestream nhưng không nói chuyện hay tương tác cùng mọi người. Người đẹp sau đó tiến ra ban công, leo ra ngoài và không quay lại vào nhà. Video vẫn được phát cho tới khi bạn trai của cô tắt sau khoảng nửa tiếng và không chia sẻ hay giải thích bất kỳ điều gì. 

Nhiều khán giả "thót tim" trước hành động bất ngờ của người đẹp. Trong khi đó, phần đông ý kiến chỉ trích Nam Em cố tình tạo chiêu trò gây chú ý để ra mắt sản phẩm mới. 

Trong một livestream khác, Nam Em tiết lộ bản thân đã bỏ nghề từ năm ngoái và muốn bỏ cả tên khai sinh. "Thật ra, tôi đã bỏ nghề từ năm ngoái vì không muốn làm gì nữa. Bây giờ tôi chỉ muốn sống một cuộc đời khác. Hay cả ai gọi tôi là Nam Em, tôi cũng quạu luôn. Ra đường có người hỏi "Nhìn chị giống Nam Em quá". Tôi nói không phải, bạn nhầm rồi. Tôi tên Tâm Uyên", cô chia sẻ.

Trước đó, Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM phối hợp cùng Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an TP.HCM đã mời Nam Em lên làm việc về hoạt động cung cấp thông tin trên các tài khoản mạng xã hội của cô.

Kết quả buổi làm việc, hoa khôi bị phạt hành chính 37,5 triệu đồng về hành vi cung cấp thông tin gây hoang mang trong nhân dân và hành vi cung cấp thông tin xúc phạm danh nhân, anh hùng dân tộc.

Thúy Ngọc

Theo Daily Mail, chế độ ăn Địa Trung Hải - giàu chất béo và protein nhưng ít carbohydrate - đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Rất nghiên cứu cho thấy lợi ích của chế độ ăn này đối với tuổi thọ, giảm sự yếu ớt và ngăn ngừa ung thư.

Chế độ ăn Địa Trung Hải “xanh” vẫn gồm các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, rau lá xanh, dầu ô liu, các loại hạt và cá - nhưng chú trọng nhiều hơn vào rau xanh.

Những người tham gia nghiên cứu được yêu cầu bỏ thịt đỏ, thịt gia cầm và uống 3-4 tách trà xanh cùng sinh tố rau mỗi ngày. Các nhà nghiên cứu tin rằng polyphenol - hợp chất thực vật bảo vệ mô cơ thể chống lại căng thẳng - giúp đốt cháy chất béo. 

Tiến sĩ Hila Zelicha, chuyên gia về béo phì tại Đại học Ben-Gurion ở Israel đánh giá: “Giảm 14% mỡ nội tạng là một kết quả ấn tượng khi thực hiện những thay đổi đơn giản đối với chế độ ăn uống và lối sống của bạn”. 

Nhiều chuyên gia nhận định giảm chất béo nội tạng là mục tiêu thực sự của việc giảm cân và là chỉ số chuẩn xác để đánh giá sức khỏe. 

Nghiên cứu - được công bố trên tạp chí BMC Medicine- đã xem xét 294 người trưởng thành trung bình 50 tuổi, đa số là nam giới và có chỉ số BMI là 31, xếp vào nhóm béo phì. 

Nhóm đầu áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải nguyên bản. Nhóm thứ 2 theo phiên bản xanh với nhiều rau hơn. Cả hai đều hạn chế về lượng calo, 1.400 calo/ngày đối với phụ nữ và 1.800 calo/ngày đối với nam giới. Họ ăn ít hơn 40g carbohydrate/ngày trong hai tháng đầu tiên, sau đó tăng lên 80g.

Trong nhóm thứ ba, những người tham gia ăn uống lành mạnh nhưng không hạn chế lượng calo nghiêm ngặt. 

Tất cả được yêu cầu tập thể dục và rèn luyện sức đề kháng 3-4 lần/tuần trong 45 đến 60 phút. 

Kết quả ghi nhận, thành viên nhóm 1 giảm 2,7% trọng lượng cơ thể và 4,7% vòng eo. 

Nhóm 2 ăn kiêng “xanh”, người tham gia giảm lần lượt 3,9% và 5,7%. 

Nhóm 3 giảm lần lượt 0,4% và 4,6%. 

Theo Tiến sĩ Zelicha, sự khác biệt về mỡ nội tạng là điều đáng chú ý: “Giảm cân chỉ có ý nghĩa nếu đi kèm với kết quả ấn tượng trong việc giảm mô mỡ”. 

Giáo sư Iris Shai, chuyên gia dinh dưỡng đứng đầu nghiên cứu, cho biết: “Từ kết quả thí nghiệm, chúng tôi ghi nhận, chất lượng thực phẩm không kém phần quan trọng so với lượng calo tiêu thụ”.

Các nhà khoa học cho rằng việc giảm mỡ nội tạng cao hơn trong nhóm ăn kiêng “xanh” do chế độ ăn uống của họ có nhiều polyphenol hơn.

Mức độ của các hợp chất thực vật này ở nhóm 2 cao hơn so với các nhóm khác. Do đó, các thành viên nhóm 2 cần đốt cháy nhiều năng lượng để tiêu hóa, dẫn đến giảm cân.

Tại sao giảm cân bằng ăn nhiều hoa quả mà vẫn béo?

Tất cả quy định đều đã có

Phóng viên: Câu chuyện phượng đổ nói riêng và chuyện an toàn trường học đang khiến nhiều phụ huynh thấp thỏm. Hiện nay, để đảm bảo an toàn trong trường học, Bộ GD-ĐT đã có những quy định gì, thưa ông?

- Ông Phạm Hùng Anh: Năm 2019, Bộ GD-ĐT đã ban hành Khung Trường học an toàn phòng, chống thiên tai và hướng dẫn thực hiện đánh giá. Trong đó, có 3 trụ cột gồm: Cơ sở vật chất trường học an toàn; Quản lý rủi ro thiên tai trong trường học; Giáo dục phòng, chống và giảm nhẹ rủi ro thiên tai trong trường học.

Về cơ sở vật chất, trường học an toàn có 28 tiêu chí đánh giá, trong đó có 1 tiêu chí “Các cây cao, cổ thụ ở sân trường và quanh trường được chặt, tỉa bớt cành trước mỗi mùa mưa bão và có rào chắn chắc chắn”.

Sau khi tập huấn từ lãnh đạo, chuyên viên của Bộ cho đến các nhà trường, Bộ đã ban hành 3 văn bản về nội dung trường học an toàn đến tất cả các tỉnh, thành trong cả nước. 

Trước đó, Bộ GD-ĐT cũng đã có văn bản 4470 ngày 28/9/2018 hướng dẫn về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học trong các cơ sở giáo dục phổ thông. Trong đó, yêu cầu thực hiện nghiêm các chỉ đạo của ngành về công tác phòng chống thiên tai trong các cơ sở giáo dục,...

Mới đây ngày 26/5, Bộ GD-ĐT vừa ban hành thông tư mới nhất quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất các trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học. Tuy nhiên, thông tư này lại “vắng” nội dung quy định về việc trồng cây xanh trong trường học?

- Đúng là trong Thông tư Quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất các trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học vừa được ban hành, Bộ chỉ quy định số % diện tích trên sân trường dành để trồng cây xanh bởi thẩm quyền của Bộ chỉ được đến như vậy. Thậm chí, số % diện tích đó cũng không phải là do Bộ GD-ĐT tự đưa ra mà nằm trong tiêu chuẩn Việt Nam về xây dựng. Đây là quy định của ngành xây dựng đưa ra và chúng tôi áp dụng đúng quy định đó để đưa vào trường học.

Trong diện tích đó, trường trồng cây gì, trồng ra sao thì theo Nghị định 64 của Chính phủ ngày 11/6/2010 về quản lý cây xanh đô thị nói chung. Nghị định này cũng đã quy định việc các trường trồng, chăm sóc, bảo vệ cây xanh trong khuôn viên do mình quản lý.

Như vậy, các quy định đã có sẵn thuộc chuyên ngành quản lý Nhà nước về lĩnh vực xây dựng, Bộ GD-ĐT thống nhất theo khung an toàn trường học và không ra thêm văn bản nào để tránh chồng chéo.

Ông Phạm Hùng Anh, Cục trưởng Cục Cơ sở vật chất, Bộ GD-ĐT. Ảnh: Thanh Hùng

Sau các vụ cây phượng đổ liên tiếp trong trường học, Bộ GD-ĐT có lưu ý gì với các địa phương, trường học về vấn đề cây xanh?

- Như đã nói ở trên, các quy định đã có, nhưng vấn đề đặt ra là các trường chưa nghiêm túc trong việc thực hiện.

Sau những vụ cây phượng đổ, Bộ đã đề nghị các nhà trường, theo quy định hiện hành, rà soát lại cây xanh trong khuôn viên. Với những cây xanh không đảm bảo an toàn, trường có phương án báo cáo với các cơ quan chức năng để xử lý.

Chặt hết cây không phải là giải pháp tối ưu

Sự việc cây phượng đổ ở TP.HCM đã khiến một số trường học khác chặt hết các cây xanh, hoặc tỉa trụi hết các cành. Ông nhìn nhận như thế nào về tình trạng này?

- Sau sự việc cây đổ, vì sợ ảnh hưởng về trách nhiệm, các trường đua nhau chặt cây là không nên. Đó là những hành động thái quá, không quá cần thiết và không phải là giải pháp tối ưu. Hiện nay, cả thế giới đang phát động phong trào bảo vệ môi trường sinh thái, chống biến đổi khí hậu, bảo vệ sự đa dạng về sinh học. Các nhà trường tăng cường trồng cây xanh trong khuôn viên cũng góp phần cho việc này, gần hơn là tạo môi trường thân thiện, xanh - sạch - đẹp, bóng mát. Cây cối bị chết hay gãy đổ do mưa bão là không thể tránh khỏi, vấn đề là chúng ta chăm sóc, bảo vệ, có biện pháp chống đỡ ra sao... Qua trao đổi với các địa phương, tôi được biết sau đó các tỉnh đã chỉ đạo dừng việc chặt hết cây lại.

Bên cạnh đó, trồng cây và giáo dục cho học sinh chăm sóc và bảo vệ cây trong khuôn viên là một trong những nhiệm vụ mà các nhà trường cần phải làm.

Cây phượng bật gốc đè học sinh ở TP.HCM.

Bộ GD-ĐT còn có lưu ý gì các trường học về vấn đề an toàn khác như tường rào, quạt trần, hệ thống điện... nói chung không, thưa ông?

- Từ năm 2018, Bộ GD-ĐT từng có công văn số 64 gửi UBND các tỉnh, thành phố về cải tạo và bảo trì cơ sở vật chất trong trường học đảm bảo an toàn cho học sinh.

Để tránh xảy ra các vụ tai nạn ảnh hưởng đến môi trường an toàn cho học sinh tại trường học (sập tường rào, lan can, quạt trần rơi, một số công trình hết niên hạn hỏng gây mất an toàn,...), Bộ GD-ĐT tiếp tục yêu cầu các đơn vị trường học kiểm tra, rà soát, đánh giá lại chất lượng xây dựng, lập kế hoạch và thực hiện việc bảo trì công trình theo quy định.

Bộ cũng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố phối hợp kiểm tra việc lập thiết kế cải tạo các công trình trường học đã xuống cấp theo các tiêu chuẩn thiết kế trường học và quy chuẩn xây dựng Việt Nam. Kiên quyết không đưa vào sử dụng các công trình trường, lớp học đã hết niên hạn sử dụng, không đảm bảo an toàn theo quy định khi chưa được cải tạo, sửa chữa, nâng cấp.

Ví dụ như đối với quạt trần, theo tiêu chuẩn của nhà sản xuất, quạt có thời gian sử dụng, dùng trong bao nhiêu năm phải tháo để thay mới. Nhưng do điều kiện kinh phí của các địa phương khó khăn nên sau khi trang bị xong thường cứ để thế dùng cho đến khi không chạy được nữa thì thôi. Tình trạng tương tự xảy ra ở các hạng mục khác. Điều này cần được các địa phương, nhà trường lưu tâm để đảm bảo an toàn cho học sinh và giáo viên.

Bộ GD-ĐT đã có các văn bản quy định, chỉ đạo đôn đốc, tuy nhiên điều cơ bản là các trường có thực hiện đúng hay không. Qua đây, Bộ GD-ĐT cũng yêu cầu các nhà trường thực hiện nghiêm túc các quy định cũng như khung trường học an toàn.

Xin cảm ơn ông!

Thanh Hùng (thực hiện)

Chặt cây và hai tiếng 'trách nhiệm' trong học đường

Cây phượng vĩ có thể không có giá trị gì nhiều, song cây xà cừ 40 tuổi là gỗ nhóm 1, hay cây me tây hơn 100 tuổi hiện bán khá đắt trên thị trường. Vậy những cây này chặt xong thì gỗ của nó đi đâu? 

Phổ điểm 9 môn thi tốt nghiệp THPT 2023