Ảnh minh hoạ. Nguồn: Milenio Stadium.

Tiến bộ nhân sinh: phổ cập giáo dục và y tế cho mọi người

Loài người đã đạt được những tiến bộ nhất định: để biết chắc, chỉ cần quan sát sự phát triển giáo dục và y tế trên thế giới kể từ năm 1820. Dữ liệu hiện có dù không đầy đủ nhưng xu hướng vẫn lộ rõ. Tuổi thọ trung bình khi sinh đã tăng lên trên toàn thế giới, từ khoảng 26 tuổi vào năm 1820 lên 72 tuổi vào năm 2020.

Vào đầu thế kỷ 19, khoảng 20% trẻ sơ sinh trên hành tinh này qua đời trước ngày thôi nôi, so với mức dưới 1% hiện nay. Nếu chỉ tập trung vào những em bé lên một, tuổi thọ trung bình đã tăng từ khoảng 32 tuổi vào năm 1820 lên 73 tuổi vào năm 2020. Hai thế kỷ trước, rất ít người có hy vọng sống đến 50 hay 60 tuổi; ngày nay, đặc quyền đó đã trở thành bình thường.

Sức khỏe con người thời nay tốt hơn bao giờ hết; họ cũng được tiếp cận cơ hội giáo dục và văn hóa nhiều hơn bao giờ hết. Thông tin thu thập được trong nhiều cuộc khảo sát và điều tra dân số giúp chúng tôi ước tính rằng vào đầu thế kỷ 19, hầu như không có tới 10% dân số thế giới trên 15 tuổi biết đọc biết viết, trong khi ngày nay hơn 85% biết chữ. Một lần nữa, các chỉ số tinh tế hơn cũng xác nhận điều này.

Số năm đi học trung bình đã tăng từ chưa đầy một năm cách đây hai thế kỷ lên hơn 8 năm trên toàn thế giới ngày nay và hơn 12 năm ở các quốc gia tiên tiến nhất. Năm 1820, chưa tới 10% dân số thế giới đi học tiểu học; vào năm 2020, hơn một nửa thế hệ trẻ ở các quốc gia giàu có đã học đến bậc đại học: điều từng là đặc quyền giai cấp đang dần dần trở nên phổ cập đại chúng.

Chắc chắn sự tiến bộ vượt bậc này chỉ đưa tình trạng bất bình đẳng lên một cấp độ khác. Sự chênh lệch khả năng tiếp cận giáo dục và y tế cơ bản giữa Bắc và Nam bán cầu vẫn còn rất sâu sắc, và nó cũng còn rất đáng kể ở hầu hết mọi cấp độ tiên tiến hơn của hệ thống y tế hoặc giáo dục, ví dụ như giáo dục đại học.

Chúng ta sẽ thấy rằng đây là một vấn đề lớn cho tương lai. Vào lúc này, chỉ cần nói đơn giản rằng sự việc luôn diễn ra như thế: quá trình tiến tới bình đẳng trải qua các giai đoạn kế tiếp nhau. Khi việc tiếp cận một số quyền và hàng hóa cơ bản (chẳng hạn như xóa mù chữ hoặc y tế cơ bản) dần dần được phổ cập cho toàn bộ dân số, thì bất bình đẳng mới sẽ xuất hiện ở các cấp độ cao hơn và đòi hỏi những phản ứng mới.

Hệt như việc tìm kiếm nền dân chủ lý tưởng mà chẳng qua là tiến tới bình đẳng chính trị, việc tiến tới bình đẳng dưới mọi hình thức (xã hội, kinh tế, giáo dục, văn hóa, chính trị) là một quá trình luôn tiếp diễn và sẽ không bao giờ hoàn thành.

Ta có thể thấy rằng về tuổi thọ và tỷ lệ biết chữ, loài người đã đạt được tiến bộ quan trọng nhất trong thế kỷ 20, khi nhà nước phúc lợi được mở rộng đáng kể, an sinh xã hội và thuế thu nhập lũy tiến được thiết lập sau những cuộc đấu tranh chính trị gay gắt.

Chúng ta sẽ trở lại thảo luận chủ đề này một cách chi tiết hơn. Vào thế kỷ 19, ngân sách phúc lợi xã hội vẫn rất hạn hẹp, thuế mang tính chất lũy thoái và tiến bộ do các chỉ số này tạo ra là cực kỳ chậm, nếu không muốn nói là không đáng kể. Sự tiến bộ của loài người không bao giờ phát triển một cách “tự nhiên”: nó chịu sự chi phối của các quá trình lịch sử và các cuộc đấu tranh xã hội cụ thể.

*Chú thích: Tuổi thọ trung bình khi sinh (life expectancy at birth) là số năm trung bình mà người ta dự kiến một em bé mới sinh sẽ sống nếu nó sống cả đời dưới sức ảnh hưởng của tỉ lệ tử vong xét theo độ tuổi và giới tính hiện hữu vào thời điểm nó được sinh ra, tùy thuộc vào năm sinh, quốc gia, vùng lãnh thổ và địa lý cụ thể (BTV).

Mới đây, Ngọc Ánh xúc động vì được một khán giả chia sẻ lại hình ảnh của mình khi quảng cáo dàn karaoke gần 30 năm trước. Trong hình, "nữ hoàng nhạc rock" để kiểu tóc lượn sóng đặc trưng của phụ nữ Việt thập niên 90. Chị thể hiện biểu cảm đang hát, tay cầm micro bên dàn loa và amply.

Nữ ca sĩ kể: "Một bạn khán giả lâu năm gửi tặng Ngọc Ánh tấm hình này. Tôi nhớ còn chụp một phong cách khác, mặc bộ đồ màu đỏ xếp ly, tay cầm micro".

Ca sĩ Ngọc Ánh cho biết vào khoảng năm 1994 đến năm 1996, chị được một thương hiệu dàn karaoke nội địa nổi tiếng mời chụp hình quảng cáo. Thời điểm đó, Ngọc Ánh là ngôi sao đầu tiên quảng cáo cho thương hiệu này.

Giọng ca 6X ôn kỷ niệm về quãng thời gian từng đắt show diễn, đắt show quảng cáo: "Ngày xưa người ta mời tôi hát và chụp hình quảng cáo nhiều lắm mà tôi không nhận. Phần vì ít tiền, phần vì mất thời gian.

Còn nhớ khoảng năm 1995, một hãng nước ngọt mời tôi hát một đoạn nhạc mà ngược tai quá, nghe khó chịu mà tôi xin sửa cũng không cho. Trả có 300 USD (khoảng hơn 4 triệu đồng tính theo tỷ giá thời điểm đó - PV) mà hành thấy ghê, ghét quá nên bỏ luôn! Chạy show nhiều tiền hơn".

Trong chương trình Đời nghệ sĩnăm 2021, Ngọc Ánh từng hé lộ cát-sê đi hát thời đỉnh cao của chị "khủng" đến mức phải gom lại mua vàng để tiện tích trữ. Khoảng 2 đến 3 ngày một lần, nữ nghệ sĩ lại ra chợ mua vàng và mỗi lần mua thì phải "tính cây vàng chứ không tính chỉ vàng".

Vào thời hoàng kim, Ngọc Ánh thường chạy show từ 8h sáng và kết thúc vào 2h sáng hôm sau. Mỗi lần đi diễn về, cát-sê của chị được đổ ra giữa nhà cho 4-5 người ngồi cột lại từng bó, bỏ vào tủ vì không có thời gian đếm. Đến dịp Tết, bầu show đứng xếp hàng ở nhà chị để đặt cọc tiền mời bằng được "nữ hoàng rock" đi hát. 

Trong chương trình Đời nghệ sĩ phát sóng hồi tháng 7 vừa qua, Ngọc Ánh cũng hé lộ chị thường được mời hát ở những đám cưới nhà giàu, được khán giả tặng rất nhiều tiền mặt.

"Tiền được tặng nhiều quá, tôi cầm không hết phải để xuống sàn sân khấu. Có lúc, quản lý nhà hàng tiệc cưới phải mang túi xốp cho tôi "hốt" tiền vào", Ngọc Ánh nói.

Ngọc Ánh cũng là một trong những ca sĩ đầu tiên ở Sài Gòn có máy nhắn tin và điện thoại bàn. Hơn 20 năm trước, chị đã thường xuyên xài hàng hiệu xa xỉ, từ kính mát, giày dép cho đến túi xách... 

Tình duyên lận đận, 2 lần đổ vỡ

Trước đây, Ngọc Ánh khá kín tiếng về đời tư. Những năm gần đây, nữ ca sĩ cởi mở hơn về việc chia sẻ đời sống cá nhân đến khán giả. Chị thừa nhận bản thân "không có phước trong tình yêu".

Trong chương trình Gõ cửa thăm nhàhồi 2021, "nữ hoàng rock" tiết lộ về cuộc sống mẹ đơn thân sau 2 lần đổ vỡ hôn nhân. Ngọc Ánh cho biết cuộc hôn nhân đầu tiên của cô vốn không có tình yêu. Sau 5 năm, mối quan hệ vợ chồng rạn nứt vì chồng "không muốn có con".

Ngọc Ánh tâm sự: "Thời trẻ, tôi mơ mộng về người yêu, người chồng lý tưởng. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân đầu của tôi không xuất phát từ tình yêu. Khi ấy, tôi lớn tuổi nên phải lập gia đình. 5 năm hôn nhân, tôi xây dựng tổ ấm, sự nghiệp, gồng gánh mọi thứ trên vai. Tôi hy sinh đam mê ca hát, nhưng áp lực vẫn quá lớn".

Bước sang cuộc hôn nhân thứ 2, nữ ca sĩ bị bạn đời phản bội ngay khi vừa sinh con gái Angela khiến chị mất niềm tin, "vỡ mộng". Khi con gái 4 tuổi, cuộc hôn nhân thứ 2 kết thúc.

Nói về người chồng thứ 2 trong Gõ cửa thăm nhà, Ngọc Anh bộc bạch: "Tính tôi rất mạnh mẽ và không cam chịu, đã không chấp nhận là tôi bỏ. Đó là một nỗi đau rất lớn với tôi.

Lúc đó Angela (con gái của Ngọc Ánh và chồng - PV) chưa biết ba mẹ ly dị vì chồng vẫn về thăm, dẫn con đi chơi. Con mình không có ba cũng buồn chứ, nhiều khi con cũng muốn có ba như bao người. Nhưng thôi, có tôi vừa làm ba vừa làm mẹ là đủ rồi".

Sau khi chia tay, Ngọc Ánh và người chồng thứ 2 vẫn duy trì tình bạn văn minh. Khi có dịp, ca sĩ đều sắp xếp để con gái đi chơi cùng ba, hoặc tổ chức những bữa cơm cùng chồng cũ và họ hàng thân thiết.

Chị cũng dạy con gái: "Ba và mẹ từng yêu nhau và sinh con ra. Con không được thù hận, phải yêu thương, giữ mối quan hệ tốt với ba ruột". 

Trải qua "2 lần đò", Ngọc Ánh thú nhận chị muốn bù đắp, dành mọi thứ tốt đẹp cho con và tập trung nuôi con ăn học. Gia đình cũng là động lực giúp ca sĩ vượt qua những thăng trầm cuộc sống.

Sau thời gian dài định cư ở nước ngoài, những năm gần đây Ngọc Ánh có nhiều hoạt động tại Việt Nam. Con gái chị năm nay 19 tuổi, đang học năm nhất khoa diễn viên trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP.HCM.

Trong cuộc trò chuyện với truyền thông hồi tháng 6, Ngọc Ánh nói chị luôn tôn trọng quyền lựa chọn định hướng tương lai của con gái. Angela rất hiểu chuyện, trưởng thành và luôn khiến mẹ an tâm.

Ở tuổi 59, Ngọc Ánh thoải mái tận hưởng cuộc sống độc thân. Mặc dù đã qua thời đỉnh cao, ca sĩ vẫn giữ niềm yêu nghề, đều đặn luyện tập để giữ giọng. Chị vẫn đi hát ở các sự kiện, chương trình truyền hình, không gặp áp lực kinh tế.

(Theo Dân Trí)

Điểm chuẩn cụ thể các ngành như sau: 

Lê Huyền

Mới đây, tham gia show tại Trung Quốc, Chi Pu khiến nhiều người bất ngờ khi đề cập đến chuyện cầu hôn. Cụ thể, khi được hỏi về sự kiện cầu hôn trong mơ như thế nào, nữ ca sĩ sinh năm 1993 nói: "Tôi hy vọng đó sẽ là một ngày đặc biệt, ở một địa điểm đặc biệt và anh ấy sẽ quỳ một chân khi cầu hôn tôi. Chỉ cần một lần cầu hôn duy nhất, với đúng người".

Chia sẻ của Chi Pu nhanh chóng nhận được nhiều sự quan tâm từ người hâm mộ trong nước lẫn quốc tế. Tuy nhiên, đây chỉ là mong muốn của Chi Pu ở tương lai, trước đó không lâu, giọng ca "Anh ơi ở lại" bật mí hiện tại cô vẫn chưa có người yêu, hoàn toàn độc thân.

Chi Pu cũng chia sẻ thêm rằng mẹ của cô cũng thường xuyên đề cập đến chuyện tình cảm của nữ ca sĩ trong những dịp đặc biệt, tuy nhiên Chi Pu đã trấn an phụ huynh bằng câu nói quen thuộc "đừng lo lắng, đừng vội vàng". Chi Pu cho biết ở hiện tại cô nàng vẫn đang tìm kiếm "nửa kia" phù hợp với bản thân.

Trước đó, hồi năm 2020, trong The Greatest Show, Chi Pu lần hiếm hoi nhắc đến tình yêu, thừa nhận "từng muốn từ bỏ tất cả để kết hôn". "Ngày xưa tôi nghĩ tình yêu rất đẹp, bay bổng, yêu đời và cảm thấy tình yêu là tất cả. Có khoảng thời gian tôi quen một người, khi ấy tôi chỉ đâm đầu vào yêu thôi, quên hết tất cả mọi thứ xung quanh, quên hết bạn bè, công việc, chỉ yêu và yêu thôi...

Tôi từng nghĩ mình sẽ bỏ hết tất cả mọi thứ chỉ để được bên cạnh người ấy. Chính vì nó đặc biệt như vậy nên tôi suy nghĩ rất nhiều cho tương lai của mối quan hệ đó và thực sự đã nghĩ đến chuyện sẽ cưới người này", nữ ca sĩ bộc bạch.

Trong quá khứ, Chi Pu từng có 3 năm gắn bó với Cường Seven - đây cũng chính là khoảng thời gian cô được nhiều người biết với danh hiệu "hot girl Hà Thành". Sau hơn 1 năm khi chia tay Cường Seven, Chi Pu vướng tin đồn yêu đương đồng giới với Gil Lê khi mới Nam tiến năm 2014. 

Và đến 2018, khi "chào sân" âm nhạc bằng ca khúc "Cho ta gần hơn", Chi Pu dính nghi án yêu đương cùng nam chính Hàn Quốc Jin Ju Huyng. Tuy nhiên, từ đó đến nay, nữ ca sĩ sinh năm 1993 vẫn kín tiếng tình cảm, tập trung sự nghiệp ca hát và lấn sân thị trường tỷ dân.

Sau thành công với "Tỷ tỷ đạp gió", Chi Pu từng có chia sẻ trên trang cá nhân:"Thời gian sắp tới, Chi sẽ hoạt động song song ở cả 2 thị trường Trung Quốc và Việt Nam. Nếu có dự án phù hợp, Chi sẽ sắp xếp thời gian để tham gia.

Chi vẫn sẽ tập trung vào các lĩnh vực âm nhạc, điện ảnh, kinh doanh và chương trình thực tế… Cảm ơn tất cả tình cảm của khán giả dành cho Chi trong suốt thời gian tham gia Đạp Gió 2023, đó là quãng thời gian tuyệt đẹp trong sự nghiệp của Chi. Rất mong mọi người sẽ luôn đồng hành và ủng hộ Chi trong những dự án sắp tới".

Lo ngại tội phạm hoặc khủng bố sử dụng AI để hủy diệt thế giới sẽ là chủ đề “nóng” tại hội nghị lãnh đạo toàn cầu tổ chức tại Anh vào tháng 11 sắp tới. Các quan chức Anh đang đi khắp thế giới để tìm cách đạt được đồng thuận về tuyên bố chung cảnh báo rủi ro khi thế lực xấu lợi dụng công nghệ mới.

Một số quan chức bên cạnh Thủ tướng Anh lo lắng đến lúc nào đó, công nghệ sẽ đủ mạnh để giúp chế tạo vũ khí sinh học hoặc vũ khí thoát khỏi sự kiểm soát của con người. Nỗi lo ngày một gia tăng, đòi hỏi phải có quy định quản lý nhằm giảm thiểu rủi ro. Dù các lãnh đạo công nghệ nhất trí với việc tạm dừng phát triển AI, họ lại mắc kẹt trong cuộc chạy đua vũ trang AI với các đối thủ.

Theo nguồn tin của The Guardian, hội nghị thưởng đỉnh tháng 11 sẽ bàn về rủi ro của “frontier AI”. Frontier AI là cụm từ dùng để chỉ các mô hình AI cấp tiến nhất, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng con người.

Hôm đầu tuần, chính phủ Anh xác nhận hội nghị sẽ tập trung vào những nguy cơ như lạm dụng AI để chế tạo vũ khí sinh học, tấn công mạng, hay các hệ thống tiên tiến không bị con người kiểm soát. Từ vài tháng nay, ông Sunak đã cảnh báo về rủi ro do AI đem lại, hối thúc cộng đồng quốc tế áp dụng những “đường ray” để ngăn chặn lạm dụng AI.

Năm ngoái, một AI chỉ mất 6 giờ để gợi ý 40.000 phân tử có khả năng gây chết người khác nhau, một trong số đó tương tự VX, chất độc thần kinh mạnh nhất từng được phát triển.

Đầu năm 2023, các nhà nghiên cứu phát hiện ChatGPT có thể lừa dối con người để đạt mục đích cụ thể. Chatbot AI đã thuyết phục một người xử lý Captcha (công cụ dùng để phát hiện người hay bot đang thao tác).

Một lo ngại lớn khác là sự nổi lên của “trí tuệ tổng hợp ảo” (AGI), cụm từ chỉ hệ thống AI có thể tự động thực hiện bất kỳ tác vụ nào như con người hoặc tốt hơn cả con người, đe dọa rủi ro diệt vong với loài người. Một số người tin rằng AGI chỉ còn cách chúng ta vài năm. Dù vậy, các chuyên gia AI phản bác và gọi AGI không thể kiểm soát chỉ là “khoa học viễn tưởng”.

Dù thế nào đi nữa, Thủ tướng Sunak sẽ muốn sử dụng hội nghị để tập trung chú ý vào các rủi ro hiện sinh hơn là các khả năng tức thời của AI như tạo hình ảnh giả mạo, gây phân biệt đối xử nếu dùng để ra quyết định chính sách công.

Chính phủ Anh sẽ chi 100 triệu bảng cho lực lượng đặc nhiệm AI mới, giúp thử nghiệm các thuật toán đang được phát triển. Anh muốn thúc doanh nghiệp toàn cầu gửi công cụ AI về Anh để đánh giá trước khi triển khai rộng rãi.

Theo Phó Thủ tướng Anh Oliver Dowden, chỉ có chính phủ mới đảm bảo được rằng lo ngại an ninh quốc gia quan trọng nhất đã được xoa dịu.

Phát ngôn viên của chính phủ Anh nhận xét AI có tiềm năng khổng lồ để thay đổi mọi khía cạnh cuộc sống. Đội chuyên trách AI được thành lập để bảo đảm công nghệ được phát triển an toàn, có trách nhiệm. Hội nghị AI sẽ nhìn vào nhiều loại rủi ro tiềm tàng.

(Theo The Guardian)