Trong chuỗi sự kiện Ngày Sách và Văn hoá đọc Việt Nam lần thứ hai,áchcổquýhiếmtriềuNguyễnlầnđầuramắtcôngchúđô hôm nay bao nhiêu năm 2023, những ngày qua, tại Điện Long An, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã trưng bày nhiều sách cổ quý hiếm triều Nguyễn và giới thiệu tác phẩm Ngự chế minh văn cổ khí đồthời vua Minh Mạng. 

Theo lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, từ năm 1923, khi thành lập Bảo tàng Khải Định, nhà vua đã ban dụ kêu gọi các cá nhân trong nước đóng góp cổ vật nhằm tạo nguồn hiện vật đa dạng. 

Truyền thống đó được tiếp tục khơi gợi và nhận sự ủng hộ của những người quan tâm trong khoảng 20 năm trở lại đây. 

Trong đợt trưng bày này, Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế giới thiệu đến công chúng 11 cuốn sách cổ quý hiếm đã được ông Hoàng Việt Trung trao tặng vào năm 2021 và năm 2023 gồm: Ngự chế minh văn cổ khí đồ; Tự Đức thánh chế tự học giải nghĩa ca(Quyển 7);Tự Đức thánh chế thi tam tập (với các quyển tổng mục và quyển tập hợp 1,2,3,4,8,9,10); Đại Nam thực lục chính biên đệ tứ kỷ(Quyển 69); Giao tự đại lễ; Nghi thức thuyết giới Bồ tát tại gia; Điền tô sai dư thuế lệ; Truyện thơ nôm Phan Trần; Chinh Phụ Ngâm cùng 01 tập sách ảnh đầu thế kỷ 20. 

Ngoài cuốn Nghi thức thuyết giới Bồ tát tại gialà bản photocopy, 10 cuốn sách còn lại đều là hiện vật gốc, rất có giá trị. 

Về tác phẩm Ngự chế minh văn cổ khí đồcủa vua Minh Mạng được xem là sách cổ quý hiếm. Năm 1938, nhà vua đã cho đúc 33 món đồ đồng phỏng theo hình dáng đồ vật của các triều đại Thương, Chu, tới Hán, gọi là “bác cổ đồ”. 

Đến năm 1939, vua Minh Mạng đổi tên gọi là “cổ khí đồ” và 33 món cổ khí được đúc này chủ yếu là các vật đựng như: đỉnh, lịch, đôn, quỹ, tôn, dữu, cô, hòa, giả, di, bôi và xa. 

Việc đúc 33 đồ cổ khí thể hiện hùng tâm của Minh Mạng muốn xây dựng Đại Nam thành một quốc gia cường thịnh, thái hòa như các triều đại thịnh trị trong lịch sử phong kiến.

Sau đó, nhà vua đã cho Bộ Công vẽ những hình cổ khí, kèm theo là các bài minh văn của vua khắc trên từng cổ khí đó. 

Những bài minh văn cùng hình vẽ đã được tập hợp, san định lại, khắc trên mộc bản và in thành sách Ngự chế minh văn cổ khí đồ. Hiện nay, mộc bản cuốn sách này vẫn còn được lưu ở Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV tại Đà Lạt.

Ngoài ra, Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế cũng giới thiệu đến cộng đồng và du khách nhiều sách cổ, công văn, sắc bằng thời Nguyễn do một số cá nhân khác hiến tặng từ năm 2008 đến nay. 

Trong đó, có sách Thánh chế thi lục tậptập hợp 39 bài thơ của vua Minh Mạng do ông bà Andue de Cuozet ở Marseille (Pháp) hiến tặng; cuốn Kỹ thuật của người An Nam do bà Bùi Cẩm Hà Lê Thái (Việt kiều Pháp) tặng; bộ sách Trung hoa từ điển(6 tập) và sách Tường đính Cổ văn bình chú do ông Trần Đức Anh Sơn trao tặng; cùng nhiều sắc bằng, công văn, địa bạ dưới thời Nguyễn được các nhà sưu tầm gửi đến.

Ông Nguyễn Phước Hải Trung - Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho biết, 11 cuốn sách cổ được hiến tặng là bộ sưu tập sách có giá trị trong kho tàng của Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế. Trong đó, cuốn Ngự chế minh văn cổ khí đồdù tồn tại dưới dạng bản in nhưng đây là cổ thư hiếm còn lưu trữ. 

Hiện nay có 2 bản được biết đến, một bản in lưu trữ ở thư viện tại Pháp và một bản lưu tại Viện Hán Nôm. Bản gốc sách in Ngự chế minh văn cổ khí đồđược hiến tặng cho Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế chính là bản thứ 3 được biết đến. 

“Nhân Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 2 năm 2023, hy vọng đợt trưng bày sách cổ hiến tặng và giới thiệu về tác phẩm Ngự chế minh văn cổ khí đồ sẽ tạo được hiệu ứng lan tỏa về văn hóa Huế liên quan đến câu chuyện sách vở của người xưa”, ông Nguyễn Phước Hải Trung nói.