Với nam giới, độ tuổi kết hôn lần đầu lên tới 29,3 tuổi, trong khi nữ là 25,1. Trung bình người ở khu vực thành thị kết hôn khi 28,6 tuổi; còn ở nông thôn con số này là 26,3.

Đông Nam bộ hiện là vùng người dân kết hôn lần đầu muộn nhất, ngoài 29 tuổi. Trong đó, tuổi kết hôn lần đầu của người TPHCM là 30,4 tuổi; Bà Rịa - Vũng Tàu là 29,3 tuổi. Người dân Khánh Hoà cũng kết hôn muộn, trung bình 29,1 tuổi. 

 Nguồn: Tổng cục Thống kê. Đồ họa: Võ Thu 

Độ tuổi trung bình để người Hà Nội kết hôn lần đầu năm 2023 là 27,9 tuổi, cao nhất trong vùng Đồng bằng sông Hồng, sớm hơn người TPHCM 2,5 tuổi. Thanh niên Quảng Ninh, Hải Dương, Hải Phòng kết hôn ở tuổi 27,4.

Vùng người dân kết hôn lần đầu sớm nhất là Trung du và miền núi phía Bắc: 24,6 tuổi. Thanh niên ở Lai Châu kết hôn khi mới ngoài 22, sớm nhất cả nước. Người Hà Giang, Sơn La xếp thứ 2 và 3, kết hôn ở tuổi 22,8 và 22,9.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Minh Phương, Chủ nhiệm khoa Phụ sản, Bệnh viện 354 (Hà Nội), cho hay hiện thanh niên, đặc biệt khu vực Đông Nam bộ, Đồng bằng sông Cửu Long hay các địa phương có sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội, có xu hướng lựa chọn cuộc sống độc thân, kết hôn muộn.

Thực tế xu hướng ngày càng rõ nét này không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà cả nhiều quốc gia khác, đặc biệt ở châu Á. Người trẻ, không riêng nam giới mà cả phụ nữ, vừa có nhiều cơ hội, lựa chọn trong cuộc sống, kinh tế, nghề nghiệp, thăng tiến nhưng cũng đi kèm với thách thức, áp lực.

"Nhiều phụ nữ trẻ tuổi có tư tưởng muốn theo đuổi sự nghiệp, cuộc sống độc lập, tự chủ về tri thức, tài chính, vững vàng tâm lý thay vì 'đóng khung' sớm trong hôn nhân, sinh con sớm...", bác sĩ Phương nhận định.

Theo bác sĩ Phương, thông thường, kết hôn muộn đi kèm với sinh con muộn. Với phụ nữ,giai đoạn "vàng" trong độ tuổi sinh sản là từ 20-25 tuổi.

"Tuy nhiên, ở độ tuổi này, phụ nữ thế hệ mới thường vẫn đầu tư cho học hành, tốt nghiệp đại học, học thêm sau đại học, từng bước xây dựng sự nghiệp ổn định, nên 'quên mất' chuyện kết hôn, sinh con. Nhiều người lựa chọn có con sau 30 tuổi chỉ vì mong con được đầu tư, nuôi dưỡng bằng nguồn kinh tế vững vàng nhất của bố mẹ", bác sĩ Phương nói.

Trừ những trường hợp có thai ngoài kế hoạch với các bạn trẻ mới ngoài 18-20 tuổi, theo bác sĩ Phương, hiện không ít phụ nữ mang thai lần đầu khi ngoài 30, thậm chí 35 tuổi. Số phụ nữ có thai ở độ tuổi lớn hiện đã tăng lên so với khoảng 10 năm trước.

"Thậm chí có người sinh con lần đầu khi đã ngoài 40, trong khi nguy cơ bất thường với thai phụ lớn tuổi (từ 35 tuổi trở lên) và em bé tăng cao sau độ tuổi này", bác sĩ Phương chia sẻ.

Ở góc độ chính sách, việc người trẻ kết hôn, sinh đủ 2 con được xem là yếu tố để duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên toàn quốc. Điều thấy rõ nhất về ảnh hưởng của việc kết hôn muộn hiện nay chính là mức sinh thấp và tốc độ già hóa dân số nhanh chóng.

Bộ Y tế trong báo cáo tác động chính sách dự án Luật Dân số đang lấy ý kiến rộng rãi cũng đưa ra nhận định xu hướng không muốn hoặc sinh rất ít con đã xuất hiện ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế phát triển. Mức sinh thấp kéo dài sẽ để lại nhiều hệ lụy như già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động, ảnh hưởng đến an sinh xã hội,...

Mức sinh ở Việt Nam giảm kỷ lục, lo ngại thời kỳ dân số tăng trưởng âm đến gần

Cùng chung quan điểm, Thiếu tá, Thạc sĩ Đào Đức Triệu, Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Ban nghiên cứu, tư vấn chính sách, pháp luật thuộc Hiệp hội An ninh mạng quốc gia chỉ ra một điểm yếu khi dùng mật khẩu nằm ở chính người dùng. Đó là mọi người có thói quen đặt mật khẩu liên quan đến cá nhân như sinh nhật, thông tin người thân hoặc sử dụng một mật khẩu duy nhất cho nhiều tài khoản, từ mạng xã hội đến tài chính. Không ít trường hợp dùng nhiều mật khẩu khác nhau nên... chép luôn ra sổ tay hoặc ghi chú dẫn đến mất an toàn.

Để giải bài toán này, MK Group giới thiệu giải pháp MK e-ID định danh, kết hợp với CCCD gắn chip để xác minh được “tôi là ai” trên không gian số. Khi biết được “tôi là ai”, các nhà cung cấp dịch vụ có thể kết hợp giải pháp xác thực như mống mắt, gương mặt, vân tay để biết đó chính là người đã khai báo thông tin. Giải pháp này đang được ứng dụng trong nhiều kênh như Chính phủ, ngân hàng, doanh nghiệp, giáo dục và viễn thông.

Trước tình hình thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi, phức tạp, một số người dùng báo cáo tài khoản ngân hàng của họ bị mất sạch tiền mà không hề hay biết. Chia sẻ từ góc độ cơ quan chức năng, ông Đào Đức Triệu cho rằng nếu quy định sinh trắc học khi giao dịch một lượng tiền nhất định, đó sẽ là giải pháp căn cơ vì phòng tránh ngay được trường hợp mã độc kiểm soát máy tính, điện thoại. Chỉ khi xác thực gương mặt, mống mắt, vân tay để thực hiện giao dịch, tình trạng tiền bỗng dưng biến mất mới có thể được hạn chế.

Thực tế trên toàn cầu, xác thực không dùng mật khẩu (passwordless authentication) đang là xu hướng đáng chú ý. Đây là hành vi xác thực danh tính người dùng mà không sử dụng mật khẩu, thay vào đó dùng các phương thức như mã cấp một lần, liên kết xác thực hoặc sinh trắc học. Mục đích của nó là ngừng sử dụng mật khẩu để tăng cường bảo mật và bảo vệ các tài nguyên CNTT giá trị. Báo cáo Phòng vệ kỹ thuật số của Microsoft năm 2022 cho biết số lượng các vụ tấn công mạng thông qua mật khẩu có tần suất 921 vụ mỗi giây, tăng 74% so với năm trước đó.

Báo cáo Xác thực lực lượng lao động 2023 của Liên minh xác thực trực tuyến thế giới FIDO Alliance chỉ ra 92% doanh nghiệp dự định chuyển sang sử dụng công nghệ không mật khẩu, trong khi 95% hiện đang dùng một vài phương thức không mật khẩu. Một số hãng công nghệ lớn như Apple, Microsoft và Google đang dẫn đầu làn sóng loại bỏ mật khẩu trên các nền tảng của mình và thay bằng khóa mật mã. Chẳng hạn, khi truy cập Gmail, Apple ID, tài khoản Microsoft, người dùng sẽ nhận được thông báo để xác thực bản thân bằng vân tay, gương mặt hoặc mã pin.

Phạm Minh Trí , sinh năm 1995 là cựu sinh viên của ĐH Yale (Mỹ). Ảnh: NVCC

Năm học cấp 3, em được trải nghiệm một khóa học hè ở ĐH Pennsylvania có tên là Leadership in the Business World (Lãnh đạo trong thế giới kinh doanh). “Lần đầu tiên trong đời em được giao tiếp với các bạn thông minh, tham vọng và năng động như vậy”. Từ đó, em càng quyết tâm sẽ phải sang Mỹ học đại học.

Để mở rộng cơ hội cho mình, Trí nộp đơn cho 8 đại học của Mỹ và 5 đại học của Anh. Lúc nhận kết quả, em phải lựa chọn giữa ĐH Yale (Mỹ) và ĐH Oxford (Anh) – đều là những ngôi trường nằm nằm ở vị trí đầu bảng trong danh sách trường đại học tốt nhất thế giới.

Cuối cùng, chàng trai gốc Việt quyết định chọn Yale, bởi vì Yale là một trường “liberal arts”, trong đó sinh viên không cần phải chọn trước ngành học của mình. Vào năm thứ 2 hoặc thứ 3, sinh viên mới phải chọn chuyên ngành mình muốn theo đuổi và cảm thấy phù hợp. Điều này cho phép Trí được khám phá nhiều môn học, nhiều lĩnh vực mà mình cảm thấy tò mò.

Trong suốt quá trình theo học ở Yale, cậu được quỹ học bổng Bakala Foundation của Séc chi trả toàn bộ chi phí học tập. Bakala là một quỹ học bổng dành cho những học sinh, sinh viên xuất sắc của Séc cần hỗ trợ để học tập ở một ngôi trường nước ngoài. Đây là một học bổng rất cạnh tranh nên hầu hết những người được chọn trao học bổng Bakala đều là sinh viên của các trường thuộc khối Ivy League như Minh Trí.

Trí chụp cùng gia đình trong lễ tốt nghiệp ĐH Yale. Ảnh: NVCC

Chia sẻ về kinh nghiệm để thuyết phục ban tuyển sinh của Yale, Trí cho rằng điểm số luôn là điều kiện cần, tuy nhiên điều kiện đủ là bạn phải thuyết phục trường rằng bạn khác biệt, độc nhất ở một điểm nào đó, có thể là tính cách, cách tư duy hay những dự án mà bạn tham gia… “Bạn phải trả lời cho Yale một câu hỏi là tại sao họ lại nên chọn bạn mà không phải là những sinh viên cũng xuất sắc khác. Bài luận cũng là cơ hội để bạn thể hiện sự khác biệt của mình” – Trí nói.

Chàng trai 22 tuổi không chia sẻ nhiều về những hoạt động em từng tham gia trong thời gian học đại học, tuy nhiên 2 hoạt động mà em kể tên có thể khiến bất cứ ai cũng thấy ấn tượng.

“Em từng sang Bắc Kinh để học tiếng Trung ở Harvard-Beijing Academy – một cơ sở cung cấp các khóa học tiếng Trung và tìm hiểu về văn hóa Trung Hoa của ĐH Harvard” – Trí chia sẻ.

Một trải nghiệm khác chắn chắn được đánh giá cao trong hồ sơ xin việc của Trí là kỳ thực tập ở Facebook. “Thông tin được truyền đạt trong công ty rất rõ ràng và minh bạch. Tất cả nhân viên của Facebook đều biết là công ty đang nỗ lực ở mảng kinh doanh nào, đang làm những dự án mới nào. Các lãnh đạo luôn muốn nhân viên bám sát vào sứ mệnh chung của công ty, vì thế các thông tin đều được công khai”.

Trí luôn cảm nhận được sự thân thiện và sẵn lòng giúp đỡ của tất cả mọi người trong công ty. Hoặc thậm chí nếu nhân viên muốn đi uống cà phê cùng các quản lý cũng tương đối đơn giản, chỉ cần một dòng tin nhắn qua Facebook là đủ.

Kỷ niệm vui nhất với Trí trong thời gian thực tập ở đây là, nhóm của cậu đã chiến thắng một “hackathon” (hoàn thành một dự án phần mềm trong một thời gian ngắn) và nhờ đó được mời đi thuyết trình dự án cho Mark Zuckerberg và nhóm điều hành của Facebook.

Ngoài những trải nghiệm có được từ Facebook, cậu cũng từng làm việc cho Axon.com, cộng thêm nhiều kinh nghiệm trong mảng phát triển và kinh doanh phần mềm, tham gia các dự án khởi nghiệp.

Chính vì thế, dù mới chân ướt chân ráo ra trường nhưng nhờ tích lũy được kinh nghiệm làm việc đáng kể từ thời sinh viên, hồ sơ của Trí đã thuyết phục được ban nhân sự của hãng vận tải Uber giao cho cậu vị trí quản lý sản phẩm (product manager).

Trí và các bạn. Ảnh: NVCC

Yếu tố mà cậu cho là rất quan trọng để chinh phục được những thách thức trong cuộc sống của mình là tìm được một người đi trước, sẵn sàng chỉ dẫn, giúp đỡ mình trong mỗi bước đi. “Em rất may mắn khi đã gặp được các anh chị lớn hơn đi trước sẵn sàng giúp đỡ em trong việc tìm công ty, chuẩn bị phỏng vấn, tư vấn sự nghiệp…”

Đó cũng là lý do mà hiện tại Trí sẵn lòng tham gia các chương trình, dự án chia sẻ kinh nghiệm với các bạn trẻ khác đang đặt mục tiêu đi du học hay muốn làm việc cho các doanh nghiệp nước ngoài như một sự đáp trả lại những gì mà mình đã nhận được từ những người đi trước.

Ngoài việc tìm “mentor” (người chỉ dẫn) cho mình, Trí cho rằng một yếu tố nội tại cần thiết khác là sự tự tin và kiên trì theo đuổi mục tiêu của mình. “Điện thoại iPhone, ngân hàng World Bank, khách sạn Hilton… đều được thành lập bởi những người không khác gì chúng ta cho lắm. Nếu họ làm được thì mình cũng có thể làm được” – cậu nói.

• Nguyễn Thảo