Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn. Ảnh: T.Hạnh

Theo GS Thuấn, để có được những kết quả ấn tượng trên, phần lớn nhờ tăng cường truyền thông phòng chống ung thư, từ đó giúp kiến thức và ý thức của người dân về ung thư được nâng cao.

Cùng với đó, những năm qua chuyên ngành ung thư cập nhật rất nhiều tiến bộ khoa học trong chẩn đoán, điều trị phối hợp đa mô thức (xạ trị, hoá trị, phẫu trị, điều trị đích…) đã giúp nhiều trường hợp ung thư giai đoạn muộn, tiên lượng chắc chắn tử vong được cứu sống và trở về cuộc sống. Từ đó tăng niềm tin trong nhân dân.

“Ngày xưa mọi người coi mắc ung thư là án tử nhưng tại các nước phát triển, họ quan niệm ung thư chỉ như bệnh mạn tính”, GS Thuấn nói.

Với ung thư dạ dày, Thứ trưởng Y tế cho biết, 5 năm trở về trước, mỗi năm chỉ có 2-3 trường hợp được phát hiện ở giai đoạn sớm, nhưng hiện nay con số này đã tăng lên hàng trăm ca mỗi năm.

"Điều này cho thấy người dân ý thức hơn trong việc khám sức khoẻ định kỳ, đi khám kể cả khi chưa có triệu chứng", GS Thuấn nói.

Với ung thư dạ dày, việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm là yếu tố tiên quyết cho việc điều trị đạt hiệu quả tối đa. Nội soi dạ dày có thể phát hiện sớm tổn thương, khi đó việc điều trị rất đơn giản, bác sĩ chỉ cần cắt hớt lớp niêm mạc dạ dày, bệnh nhân không phải mổ mở, chi phí rất rẻ nhưng tỉ lệ khỏi hoàn toàn rất cao.

Theo Thứ trưởng Thuấn, tỉ lệ chữa khỏi ung thư cao hay thấp phụ thuộc vào 2 yếu tố: Thứ nhất, phụ thuộc vào giai đoạn phát hiện bệnh, phát hiện càng sớm, tỉ lệ chữa khỏi càng cao; Thứ hai, phụ thuộc vào khả năng đáp ứng điều trị, phối hợp của các phương pháp điều trị.

Đơn cử như ung thư cổ tử cung, nếu phát hiện sớm thì chỉ cần khoét chóp là khỏi, điều trị đơn giản, rẻ tiền. Nếu để giai đoạn muộn, bệnh nhân vừa phải phẫu thuật vừa phải xạ trị, chi phí tốn kém, điều trị phức tạp, khả năng sống thêm của bệnh nhân cũng giảm xuống.

GS Thuấn dẫn chứng thêm, ung thư cổ tử cung phát hiện bệnh giai đoạn 2-3, tỉ lệ sống thêm sau 5 năm lên tới 60%. Tuy nhiên nếu để muộn hơn khi khối u đã di căn, tỉ lệ này sẽ giảm xuống dưới 50% và tiếp tục giảm tiếp.

"Nếu có chiến dịch sàng lọc phát hiện ung thư sớm thì thật tuyệt vời cho người dân", Thứ trưởng chia sẻ.

Tuy nhiên hiện nay việc sàng lọc ung thư chưa được bảo hiểm y tế chi trả. Do đó Bộ Y tế đang xây dựng luật Khám chữa bệnh sửa đổi, dự kiến bổ sung BHYT chi trả sàng lọc cho một số loại ung thư nhiều người mắc như phổi, gan, vú, dạ dày…

“Nếu được thông qua, việc sàng lọc sớm ung thư thời gian tới sẽ mang lại hiệu quả hơn nữa, mang lại nhiều lợi ích cho người dân", Thứ trưởng Thuấn kỳ vọng.

Tại Việt Nam, đang có hơn 300.000 sống chung với bệnh ung thư. Thống kê gần nhất, mỗi năm nước ta có thêm 165.000 ca mắc mới ung thư, trong đó 115.000 ca tử vong (chiếm 70%).

Việt Nam đang xếp vị trí 99/185 quốc gia và vùng lãnh thổ về tỉ lệ mắc mới ung thư, xếp 19 châu Á và thứ 5 tại khu vực Đông Nam Á. Vào năm 2015, Việt Nam xếp vị trí 107 và thời điểm 2013 xếp ở vị trí 108.

Nhìn tổng quan trên bản đồ ung thư thế giới, tỉ lệ mắc của Việt Nam không cao, tuy nhiên tỉ lệ tử vong tương đối lớn, xếp vị 56/185 quốc gia và vùng lãnh thổ với tỉ lệ 104,4/100.000 dân. Vào năm 2016, tỉ lệ tử vong của Việt Nam ở mức 110/100.000 dân.

Thúy Hạnh

2018, Việt Nam đang ở đâu trên bản đồ ung thư thế giới?

Theo công bố mới nhất của WHO, số ca mắc mới ung thư của Việt Nam năm 2018 đã tăng lên 165.000 ca.

54 tuổi, bà Mai đã tham gia hiến máu tới 95 lần. Bà cho biết, hoạt động này giờ đây trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của bà. “Tới nỗi đủ điều kiện mà không được đi hiến máu, tôi thấy bứt rứt, khó chịu lắm”, bà Mai mỉm cười, nói.

Bà Mai bắt đầu tham gia hiến máu tình nguyện lần đầu tiên vào năm 2000. Ngày ấy, một lần lên chăm cha ốm tại bệnh viện, bà biết chuyện về một cụ già mắc bệnh hiểm nghèo điều trị cùng phòng với cha mình.

Cụ rất cần máu để truyền, tuy nhiên thời điểm đó ở bệnh viện không có ngân hàng máu sống, nguồn máu vô cùng khan hiếm. Gia đình cụ lại nghèo khổ, không có tiền để mua máu truyền. Cứ thế, cụ rệu rã dần rồi không qua khỏi.

Sự ra đi của cụ khiến bà Mai rất đau lòng, liên tiếp những đêm trăn trở tới không ngủ. Bà nghĩ, tại sao bản thân không thể làm gì đó giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn như họ?

Bà Trần Thị Mai tại Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương hôm 9/6

Tình cờ, sau đó không lâu, Hội Chữ thập đỏ địa phương tới từng hộ gia đình để vận động hiến máu, bà Mai đã không chần chừ đăng ký tham gia. Lúc này, bà gặp rất nhiều khó khăn trong việc thuyết phục người chồng của mình.

“Ông xã phản đối vì rất lo lắng cho tôi. Thời điểm ấy, sức khỏe tôi khá yếu, chồng lại đi làm xa nhà, con cái còn nhỏ. Tuy nhiên, khao khát “cần phải làm gì đó” đã khiến tôi không muốn bỏ cuộc”, bà Mai kể.

Thế là, bà Mai cố gắng thuyết phục chồng, bày tỏ những trăn trở của mình, phân tích lợi ích tốt đẹp của việc hiến máu. Cuối cùng, người chồng đồng ý cho bà tham gia.

Bà Mai nhớ như in tháng 10 năm ấy, khi lần đầu tiên đi hiến máu. Trên người bà là một tấm bảng tên khổ lớn, ghi thông tin cá nhân; xung quanh là loằng ngoằng dây truyền. Bà thủ thỉ với cánh phóng viên, báo đài: “Lát nữa nhớ đừng quay chụp chị nhé”.

“Vì tôi sợ nhỡ đâu người nhà nhìn thấy, lần sau không cho tôi đi hiến tiếp thì sao”, bà Mai mỉm cười nhớ lại.

Sau khi hiến máu, bà Mai thấy cơ thể hoàn toàn bình thường. Một vài tháng sau hiến, bà thậm chí còn thấy sức khỏe tốt lên, da dẻ, dáng người đều đẹp hơn trông thấy. Thấy vợ khỏe mạnh, rạng rỡ, người chồng cũng bớt lo lắng hơn, an tâm để bà Mai làm những điều mình thích.

Từ thời điểm đó, trung bình mỗi năm, bà Mai hiến máu khoảng 4 lần. Tới nay, bà đã có  91 lần hiến máu toàn phần, 2 lần hiến tiểu cầu và 2 lần hiến máu cấp cứu.

Lần hiến máu mà bà Mai nhớ nhất là vào năm 2014, khi bà cùng tham gia cứu sống một cô bé 19 tuổi, cùng ở phường Cam Nghĩa. Cô bé bị tim bẩm sinh lâu năm, hoàn cảnh gia đình quá khó khăn nên không thể đưa em đi phẫu thuật. Tới khi bệnh tiến triển nặng, cô bé suy kiệt, không tránh khỏi nguy cơ tử vong nếu không được mổ tim gấp.

Để ca mổ được diễn ra, cô bé cần 4 đơn vị máu nhóm O, mỗi đơn vị 450ml. Ngay khi được gia đình nhờ cậy, bà Mai đã lập tức cùng 4 người khác lên đường, từ Khánh Hòa ra TP.HCM để giúp đỡ cô bé. Ngày ấy chưa có xe giường nằm, 5 thành viên phải ngồi khom gối trên xe khách, bụng đói meo.

“6h tối bắt đầu di chuyển, 7h sáng hôm sau tới bệnh viện. Tất cả chúng tôi không được ăn, chỉ được uống nước lọc để có thể sẵn sàng xét nghiệm máu. Đúng là có chút mệt mỏi, nhưng suy nghĩ phải cứu người đã khiến chúng tôi quên đi tất cả”, bà Mai chia sẻ.

Rất may mắn, 4/5 người trong đoàn, bao gồm cả bà Mai đủ tiêu chuẩn hiến máu. Cô bé được cứu sống trong niềm hạnh phúc vỡ òa của người thân. Hiện tại, cô bé năm ấy đã 35 tuổi, khỏe mạnh, xinh đẹp, có gia đình riêng với hai đứa trẻ kháu khỉnh.

Trong suốt 20 năm tham gia hiến máu tình nguyện, bà Mai không ít lần phải chịu những lời đàm tiếu không hay.

“Nhiều người nói rằng tôi vì ham khen thưởng, thành tích mới đi hiến máu. Lúc đầu tôi buồn và tủi thân lắm, nhưng rồi lại nhanh chóng tự động viên bản thân. Vì tôi đang làm những việc mình yêu thích, đúng với lương tâm của mình”, bà Mai bảo.

Bà Mai cùng 99 cá nhân hiến máu tiêu biểu khác trong chương trình tôn vinh năm 2020

Có lẽ, chính cái tâm trong sáng ấy đã giúp người phụ nữ 54 tuổi dần xóa bỏ mọi định kiến.

Sau này, bà Mai vào làm việc tại Hội Chữ thập đỏ phường Cam Nghĩa và tham gia nhiều hơn vào công tác vận động người hiến máu. Lúc đầu, rất nhiều người từ chối tham gia với lý do: “Ăn 3 bát cơm mới được 1 giọt máu. Nhiều người mất tiền mua máu, sao mình có máu lại phải cho đi”.

Thế nhưng “mưa dầm thấm lâu”, bà Mai cùng các thành viên trong Hội tới gõ cửa từng nhà và tuyên truyền bằng chính câu chuyện của bản thân. Hình ảnh người phụ nữ quá tuổi tứ tuần vẫn mạnh khỏe, rạng rỡ và những câu chuyện cứu người của bà Mai đã khiến rất nhiều người xúc động và tin tưởng.

“Dần dần, chính những người từng chỉ trích tôi năm xưa cũng thay đổi quan điểm, rất nhiệt tình tham gia hiến máu”, bà Mai chia sẻ. Đến nay, bà Mai là Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ phường Cam Nghĩa, đã vận động được trên 1000 người dân địa phương tham gia hiến máu tình nguyện

Năm 2014, bà Mai lần đầu tiên được tôn vinh trong danh sách 100 cá nhân hiến máu tiêu biểu toàn quốc. Đến năm 2020, bà lại một lần nữa cùng 99 gương mặt khác đứng trên sân khấu của Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương trong buổi lễ trang trọng.

Bà Mai giờ đây trở thành niềm tự hào của cả gia đình. Cô con gái đã cùng mẹ tham gia hiến máu được 3 lần, luôn coi mẹ là thần tượng, niềm tự hào lớn nhất.

Người phụ nữ 54 tuổi cũng chia sẻ, người dân Cam Nghĩa hiện đã rất chủ động và yêu thích việc hiến máu tình nguyện.

“Nhiều người thậm chí còn trách chúng tôi sao họ đủ điều kiện rồi mà chưa có đợt hiến máu để tham gia, nhiều người thì phải bàn bạc trước giờ giấc để hiến máu xong còn về kịp giờ đi làm,… Tôi rất xúc động trước tình cảm, sự nhiệt tình của mọi người”, bà Mai tâm sự.

Bà Mai không biết sẽ tiếp tục thực hiện những công việc này đến bao giờ, tuy nhiên bà nói sẽ chỉ dừng lại khi cơ thể, sức khỏe không còn cho phép. Bởi lẽ, hiến máu tình nguyện đã trở thành phần tất yếu, không thể tách rời trong cuộc sống của bà.

Nguyễn Liên

Vinh danh 100 người hiến máu tiêu biểu toàn quốc

100 cá nhân hiến máu tiêu biểu toàn quốc đã cùng tụ họp về Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương sáng 9/6 trong buổi lễ khai mạc chuỗi hoạt động biểu dương.

Các bác sĩ BV Quân y 103 thực hiện ca ghép phổi từ người cho sống cho bệnh nhi 7 tuổi năm 2017

Một chuyên gia về ghép tạng cho biết, để ghép phổi có 2 nguồn tạng: Thứ nhất là nguồn cho từ người chết não, tuỳ từng bệnh nhân cần ghép có thể lấy một bên phổi hoặc cả hai bên. Việc ghép tạng nguyên khối sẽ đơn giản hơn, hậu phẫu thuận lợi hơn vì chỉ có miễn dịch của 1 người.

Trường hợp thứ hai là ghép phổi từ nguồn cho sống. Tuy nhiên phương pháp này phù hợp với trẻ em do trọng lượng cơ thể thấp, thể tích phổi nhỏ nên có thể lấy 2 phần phổi nhỏ từ 2 người thân để ghép.

Trường hợp bệnh nhi 7 tuổi ở Hà Giang từng được các bác sĩ BV Quân y 103 ghép phổi theo phương pháp này. Bé trai được cắt bỏ toàn bộ lá phổi đã bị hỏng do giãn phế quản, sau đó bác sĩ lấy 1 thùy phổi từ bố đẻ và 1 thùy từ bác ruột để ghép cho bé. Sau ghép, phổi bệnh nhi sẽ nở dần.

Với người hiến tặng, do cắt một phần nhỏ phổi nên chức năng phổi của người hiến không bị ảnh hưởng quá nhiều, tuy nhiên không thể làm việc nặng hay chơi các môn thể thao gắng sức.

“Với người lớn, về nguyên tắc có thể ghép phổi từ người cho sống nhưng không ai làm thế vì phổi người lớn kích cỡ lớn, khối lượng cho sẽ lớn như thế sẽ biến 1 người bình thường thành tàn phế”, vị chuyên gia giải thích.

Nếu ghép phổi người lớn từ người cho sống, sẽ cần ít nhất 3 - 4 người cho. Nếu có thành công, việc chăm sóc sau ghép, đặc biệt về miễn dịch sẽ vô cùng khó khăn.

Do đó với bệnh nhân 91, trong trường hợp có thể tiến hành ghép phổi, phương án tối ưu vẫn là nhận phổi từ người cho chết não.

Với nguồn tạng chết não, thể tích phổi người tặng phải tương đương phổi của bệnh nhân 91, không được chênh lệch quá 30%. Nguồn tạng ghép cũng phải đáp ứng các điều kiện về miễn dịch và nhiều chỉ số hoà hợp khác.

Dù vậy, với tình hình sức khoẻ hiện tại, bệnh nhân 91 vẫn chưa thể ghép phổi khi có tới 3 chống chỉ định trong đó có nhiễm trùng phổi, suy đa tạng, chưa có người bảo hộ. Khi ghép, có thể thành công về mặt kĩ thuật, nhưng tỉ lệ hồi phục rất thấp, do đó cần tiếp tục chờ đợi quá trình điều trị nội khoa.

Thúy Hạnh

Phi công Anh tiến triển, phổi đã hồi phục 20%

- Phổi của bệnh nhân 91 đã hồi phục 20%, bệnh nhân được chuyển về BV Chợ Rẫy chờ ghép phổi.  

Thời gian gần đây, bệnh nhi tiếp tục có triệu chứng ho, khó thở và được đến Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, sau đó được chuyển sang Bệnh viện Nhi Đồng 1 điều trị. Theo bác sĩ Đào Trung Hiếu, Phó giám đốc BV Nhi đồng 1, lúc nhập viện bé rất yếu, khó thở, ngày hôm sau bé bắt đầu suy hô hấp.

Qua kiểm tra bác sĩ đánh giá khối u đã lan rộng, thậm chí bít cả phế quản gốc, lấn lên thùy trên của phổi phải. Tình trạng của bé rất nguy kịch vì chỉ cần bệnh tiến triển thêm một chút, bé sẽ không còn thở được và tử vong. 

Một cuộc hội chẩn của BV Nhi đồng 1 và bác sĩ Phạm Ngọc Thạch (PGĐ BV Nhi đồng 2) đặt quyết tâm phẫu thuật cho bé. "Nguy cơ tử vong trên bàn mổ là rất cao nhưng nếu không phẫu thuật, bệnh nhi sẽ tử vong", bác sĩ nói.

Ca mổ kéo dài 5 giờ, ê-kíp đã cắt bỏ phế quản gốc bên tay phải và phần thấp nhất của khí quản (vùng carina), lấy phế quản trung gian cắm thay vào để nối giữa khí quản và phần còn lại của lá phổi. Một đường thông khí mới được thiết lập.

Hiện, bé đã hồi phục rất tốt, khỏe mạnh, ăn uống và đi lại bình thường. Bác sĩ xác định bé bị u nguyên bào sợi cơ viêm, đây là một trường hợp rất hiếm gặp, sau khi ổn định bệnh nhi chuyển sang Bệnh viện Ung bướu để tiếp tục được điều trị sinh hóa.

 Phan Nhơn

Thai phụ 30 tuổi chịu đựng ung thư suốt 4 tháng để sinh con

Phát hiện ung thư đại trực tràng khi mang bầu 23 tuần, chị Thúy kiên quyết giữ con dù bác sĩ chỉ định bỏ thai để điều trị.