Chỉ số Chuẩn bị cho tương lai (Worldwide Educating for the Future Index) do Economist Intelligence Unit (EIU) công bố đã đánh giá hệ thống giáo dục ở 35 nền kinh tế với 3 nhóm chỉ số chính gồm có: môi trường chính sách giáo dục, môi trường giảng dạy, môi trường kinh tế xã hội. 

3 nhóm chỉ số này được chia cụ thể thành 16 chỉ số nhỏ để đưa ra kết quả chung cuộc, trong đó nhóm chỉ số môi trường giảng dạyđược đánh giá là quan trọng nhất - chiếm 50% số điểm.

Việt Nam được xếp vị trí 28/35 trong bảng xếp hạng chung cuộc. 

Trong đó, chỉ số về môi trường chính sách giáo dục xếp thứ 25, môi trường giảng dạyxếp 26, môi trường kinh tế xã hộixếp 33.

Một số hạng mục nhỏ đáng lưu ý gồm có: mức lương trung bình của giáo viên phổ thông xếp cuối cùng – 35, chỉ số xã hội cởi mở và tự doxếp thứ 33; trong khi đó, chỉ tiêu chi tiêu cho giáo dục sau phổ thôngxếp khá cao - đứng thứ 10.

Bảng xếp hạng về chi tiêu dành cho giáo dục sau phổ thông của 35 quốc gia được đánh giá

Bảng xếp hạng về mức lương trung bình dành cho giáo viên phổ thông của 35 quốc gia được đánh giá

New Zealand, Canada và Phần Lan là 3 quốc gia giữ thứ hạng cao nhất trong một nghiên cứu đánh giá về mức độ hiệu quả của hệ thống giáo dục ở 35 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đối tượng của nghiên cứu này là học sinh, sinh viên từ 15 tới 24 tuổi. 

Báo cáo tập trung vào các yếu tố “đầu vào” như: chi tiêu của Chính phủ dành cho giáo dục sau trung học, chất lượng đào tạo giáo viên, sự đa dạng văn hóa, thay vì đánh giá yếu tố “đầu ra” như điểm thi; từ đó đánh giá về cách mà học sinh sẵn sàng để làm chủ các kỹ năng như: giải quyết vấn, tư duy phản biện, khả năng điều hướng một thế giới tự động hóa và số hóa ngày một cao.

Khi cả ba yếu tố về môi trường được xem xét thì những quốc gia có dân số nhỏ và giàu thường được đẩy lên vị trí đầu bảng. 

5 quốc gia có xếp hạng cao nhất lần lượt là: New Zealand, Canada, Phần Lan, Thụy Sĩ và Singapore. Vương quốc Anh đứng thứ 6, trong khi Mỹ xếp thứ 12.

New Zealand cũng đứng đầu bảng trong hạng mục “môi trường giảng dạy” – yếu tố chiếm 50% điểm số tổng thể.

Theo báo cáo, quốc gia này cũng giành được trọn vẹn điểm cho các chỉ số: khung chương trình giảng dạy, sự hiệu quả của hệ thống thực hiện chính sách, đào tạo giáo viên, chi phí dành cho giáo dục, định hướng nghề nghiệp ở trường, sự hợp tác giữa các trường đại học và doanh nghiệp, đa dạng văn hóa.

“Có 2 lý do đằng sau sự thành công này. Thứ nhất, New Zealand xem việc giáo dục để chuẩn bị cho các kỹ năng tương lai là một mệnh lệnh chiến lược được đồng thuận cao. Họ là một đất nước nhỏ và xa xôi, với sự tự nhận thức rằng họ có ít sự lựa chọn nhưng phải cạnh tranh toàn cầu” – nghiên cứu cho hay.

“Thứ hai, New Zealand có một sự tiếp cận có hệ thống được điều hướng bởi Chính phủ để hệ thống giáo dục phù hợp với mục đích thông qua công nghệ, giảng dạy, chương trình, sự hợp tác với ngành công nghiệp”.

Các chỉ số để đánh giá mức độ chuẩn bị cho tương lai của các nền giáo dục

Singapore là quốc gia dẫn đầu trong hạng mục “môi trường chính sách giáo dục”, trong khi Phần Lan đứng đầu về “môi trường kinh tế xã hội”.

Tuy nhiên, hơn một nửa quốc gia được đánh giá trong bảng xếp hạng này đang không đầu tư hoặc đánh giá các kỹ năng cần cho tương lai một cách hiệu quả.

Nghiên cứu nhấn mạnh Đài Loan – đứng thứ 19 chung cuộc mặc dù rất có uy tín về giảng dạy các lĩnh vực STEM, trong khi quốc gia khởi nghiệp Israel là một “sự thất vọng lớn” với vị trí thứ 26.

Hai quốc gia cung cấp lực lượng lao động lớn nhất thế giới là Trung Quốc và Ấn Độ cũng xếp vị trí dưới mức trung bình – lần lượt 29 và 31.

Ngược lại, Argentina lại thành công với vị trí thứ 20.

Quốc gia Mỹ La-tin này có thu nhập trung bình được xếp hạng cao nhất trong bảng xếp hạng. Argentina cũng cho thấy những dấu hiệu tiến bộ đáng kể ở các chỉ số như: chất lượng đào tạo giáo viên, chi tiêu cho giáo dục, khung đánh giá và chương trình học.

Nghiên cứu cũng cho thấy một mối tương quan mạnh mẽ giữa một xã hội cởi mở và khả năng chuẩn bị cho người trẻ đáp ứng yêu cầu của tương lai.

Nguyễn Thảo(Theo Times Higher Education)

Sau 19 năm làm việc trong ngành giáo dục quận 1, TP.HCM, trong đó có 14 năm đảm nhận vị trí Phó Hiệu trưởng ở 2 ngôi trường công lập, chị xin chuyển sang vị trí quản lý ở một ngôi trường quốc tế. Lúc nhận quyết định nghỉ việc, chị khóc nức nở trước mặt lãnh đạo.

Tuy nhiên, những đồng nghiệp, người thân đều hiểu rằng chị đang nỗ lực hết sức mình để vượt qua những bất hạnh cuộc đời, để được tiếp tục cống hiến cho cái nghề mà chị đã trót đam mê.

Cô giáo Nguyễn Thị Liễu (đứng giữa) tại Diễn đàn giáo dục toàn cầu năm 2017 do Microsoft tổ chức. Ảnh: NVCC

Chị là cô giáo Nguyễn Thị Liễu, hiện đang là cụm trưởng quản lý chương trình của Bộ GD-ĐT ở Trường Dân lập quốc tế Việt Úc (Q.1, TP.HCM). Trước tháng 9/2017, chị vẫn đang giữ vị trí Phó Hiệu trưởng Trường THCS Đức Trí. Và cách đây 7 năm (từ năm 2003 đến năm 2010), chị là Phó Hiệu trưởng Trường THCS Minh Đức.

Hãy làm ngay những thứ mà các nước đang làm

Trưởng thành từ một giáo viên tiếng Anh, chị Liễu luôn là một giáo viên sẵn sàng tiếp thu những cái mới trong phương pháp giảng dạy để kiến thức được truyền thụ cho các em một cách hiệu quả nhất.

Năm 2014, chị tham gia cuộc thi “Giáo viên sáng tạo trên nền tảng công nghệ thông tin” do Bộ GD-ĐT tổ chức. Cùng một thầy giáo khác, chị giành giải Nhất của cuộc thi. 

Thời điểm ấy, thành tích này với chị không chỉ là một phần thưởng, một điểm sáng của sự nghiệp giảng dạy, mà nó thực sự như một nguồn động lực để chị thấy “cuộc đời vẫn còn mỉm cười với mình”.

2 lần tham dự Diễn đàn giáo dục toàn cầu, cô Liễu đều gặt hái được những giải thưởng ý nghĩa. Ảnh: NVCC

Năm 2015, chị cùng 2 giáo viên khác được Microsoft Việt Nam chọn tham dự Diễn đàn giáo dục toàn cầu tại Mỹ. Tại đây, chị được trải nghiệm những ứng dụng công nghệ mới dành cho giáo dục, đồng thời tham gia cùng nhóm của mình – là những thầy cô giáo tới từ các quốc gia khác nhau – thiết kế một dự án theo đề tài được đưa ra. Nhóm của chị đạt giải Nhất cho phần thuyết trình dự án.

Đến năm 2017, chị lại được Microsoft mời tham dự diễn đàn được tổ chức tại Canada với vai trò là “Fellow” (chuyên gia giáo dục cấp cao) của Việt Nam, làm nhiệm vụ hỗ trợ cho các đồng nghiệp trong diễn đàn. 

Ngoài nhiệm vụ này, chị được phân công làm giám khảo cho các phần thi tại diễn đàn. Trong phần thi dành cho các "Fellow", chị đạt giải thuyết trình xuất sắc nhất nhờ phần chia sẻ đầy cảm xúc về những khó khăn của bản thân khi ứng dụng công nghệ ở môi trường giáo dục công lập, về việc chị và các đồng nghiệp đã vượt lên những khó khăn như thế nào, đưa ra những đổi mới gì để phù hợp với môi trường và học sinh Việt Nam.

Cô giáo nhỏ bé người Việt cũng được chọn là một trong 4 cá nhân xuất sắc nhất. “Mình là người được xướng tên đầu tiên. Cảm xúc đó không bao giờ quên được” – chị chia sẻ.

OneNote là ứng dụng công nghệ mà chị Liễu nhiều lần nhắc đến và say mê khi nói về nó. Đây cũng là ứng dụng mà chị đã theo dõi, tìm hiểu và sử dụng suốt từ cuộc thi giáo viên sáng tạo của Bộ cho tới nay.

Cô Liễu cùng các giáo viên đến từ nhiều quốc gia trên thế giới. Ảnh: NVCC

OneNote là một cuốn sổ ghi chép kỹ thuật số giúp cho việc thu thập, ghi chép thông tin nhanh và sắp xếp khoa học, dễ xem. Cuốn sổ này có thể dùng “online” hoặc “offline”. Đặc biệt, chức năng tương tác trực tuyến giúp ích rất nhiều cho việc trao đổi giữa thầy và trò. 

Trong 2 năm gần đây, khi còn công tác tại trường Đức Trí, chị đã mua Office 365 cho toàn thể cán bộ, giáo viên trong trường. Chị cũng đã ứng dụng thành công sổ tay OneNote Staff dành cho quản lý cùng với số tay OneNote Class dành cho giáo viên dùng trong chuyên môn, giảng dạy.

Nói về sự đổi mới, chị cho rằng “tư duy của lãnh đạo” rất quan trọng. “Cần phải thay đổi tư duy của người lãnh đạo. Khi lãnh đạo quyết tâm đổi mới, họ sẽ dẫn dắt giáo viên đổi mới. Chúng ta hãy làm ngay những thứ mà các nước họ đang làm, chứ đừng để đến khi họ qua cái khác rồi thì mình mới bắt đầu làm. Học sinh sẽ là người thiệt thòi nhất” – chị chia sẻ.

“Cuộc đời thử thách tôi”

Ngay trước khi tôi định mở lời hỏi về hoàn cảnh gia đình, thì chị đã nói: “Có lẽ em sẽ hỏi tại sao khi đang công tác ở một trường công lập, chị lại xin chuyển sang một trường tư thục”.

Chị Liễu và con trai trong một chuyến đi chơi cùng gia đình. Ảnh: NVCC

“Chị không ước mơ đi làm giàu. Hoàn cảnh của chị nhiều đồng nghiệp, những người quen biết chị đều hiểu” – chị chùng giọng tâm sự.

Sau khi sinh cô con gái đầu lòng vào năm 2000, trong 9 năm sau đó, chị Liễu trải qua nhiều cuộc điều trị vô sinh và từng một lần thất bại khi làm thụ tinh ống nghiệm. 

Chị từng nghĩ mình không còn cơ hội nào nữa. Rồi bất ngờ chị lại nhận được món quà mà ông Trời ban tặng. Nhưng khi nụ cười chưa kịp tắt, khi thai nhi được 6 tháng, chị nhận tin sét đánh con bị giãn não thất, nếu giãn nhiều sẽ dẫn đến bệnh não úng thủy.

Chị Liễu nói rằng mình đã sống một quãng thời gian đầy nước mắt. Qua tìm hiểu thông tin, chị quyết định giữ lại đứa bé với hi vọng có thể chữa được nếu điều trị sớm.

Suốt một thời gian dài, gia đình chị đã coi bệnh viện là nhà, cùng trải qua những trận chiến giành giật lại mạng sống của con từ tay tử thần. Những mũi tiêm, những đợt điều trị khiến con đau đớn như xát muối vào lòng người mẹ. 

“Trong suốt 8 năm qua, gia đình cố tìm cả đông tây y để điều trị vấn đề vận động của con. Gia đình chỉ mong sao con có thể ngồi được, có thể nói được và nếu được nữa thì con có thể làm được những việc cá nhân, vì cha mẹ đâu thể sống đời bên con” – chị kể.

Hiện bé Hoàng Khang đã 8 tuổi. Ảnh: NVCC

Cuộc đời tiếp tục thử thách khi năm 2012, một biến cố khác lại ập đến: chồng chị phát hiện bị ung thư trực tràng. Trải qua một ca phẫu thuật và 8 đợt hóa trị, hiện tại sức khỏe của anh đã ổn. Tuy nhiên, mầm mống tiềm tàng của căn bệnh thì không thể nói trước, tùy thuộc vào sức đề kháng của cơ thể. 

“Hiện ông xã chỉ làm những việc nhẹ nhàng ở nhà. Vì căn bệnh này mà năm 2016, chồng chị giải thể công ty. Bây giờ, chị là trụ cột chính trong nhà. Vì thế mà chị phải có đường hướng khác để có thêm thu nhập lo cho gia đình. Chị cũng đắn đo, suy nghĩ rất nhiều. Chuyển sang môi trường tư thục, chị vẫn có thể làm nghề yêu thích và có thu nhập để lo cho gia đình, chứ không phải ước mơ đi làm giàu” – chị chia sẻ.

“Biến cố ập đến, lúc đầu chị suy sụp, có những khi cảm thấy sao cuộc đời mình lại bất hạnh thế. Đồng nghiệp, bạn bè từ khắp mọi miền, trên những diễn đàn mà chị tham gia, dù chưa hề gặp mặt, đã nhắn tin động viên, kêu gọi ủng hộ, cử người đến thăm gia đình. 

Thậm chí, cả những giáo viên người nước ngoài biết chị qua diễn đàn cũng nhắn tin hỏi thăm. Có quá nhiều người vẫn quan tâm, chị cảm thấy như mình đang sống lại. Chị nghĩ phải làm sao để đừng phụ sự quan tâm của mọi người”.

“Khi đạt được thành tích trong cuộc thi “Giáo viên sáng tạo trên nền tảng CNTT” năm 2014, chị thấy cuộc sống vẫn còn mỉm cười với mình.

 Những lúc bắt tay vào làm việc, nghiên cứu những đổi mới, chị tạm quên đi những gì bất hạnh, đau khổ và cảm thấy mình nên làm như thế” - người phụ nữ kiên cường này bày tỏ.

• 
  Nguyễn Thảo

Socrates là con trai của Sophroniscus, một thợ điêu khắc ở thành Athens. Ông được học nghề của cha và đã rèn nghề trong nhiều năm. Ông tham gia cuộc chiến Peloponnesian (431-04 TCN) khi thành Athens bị nghiền nát bởi người Sparta, và ông tự cho rằng mình là người can đảm.

Một bức tượng triết gia Socrates

Những chi tiết về thời thơ ấu của ông rất hiếm hoi, mặc dù có vẻ như ông cũng hưởng thụ một nền giáo dục bình thường của Hy Lạp cổ đại trước khi dành cuộc đời của mình cho những niềm đam mê trí tuệ khác.

Ông có niềm đam mê đặc biệt với tác phẩm của các triết gia tự nhiên, và học trò Plato cũng ghi lại những cuộc gặp gỡ của ông với Zeno xứ Elea và Parmedides khi họ tới thành Athens vào khoảng năm 450 TCN.

Bản thân Socrates không viết gì, chính vì thế những bằng chứng về cuộc đời và các hoạt động của ông đều xuất phát từ những ghi chép của Plato và Xenophon (khoảng 431-352 TCN).

Ngoài những câu chuyện về tính cách kỳ lạ của Socrates, những thông tin trong Symposium của Plato còn miêu tả về ngoại hình của ông. Ông thấp người, ngoại hình của ông khá trái ngược với chuẩn mực về cái đẹp ở Athens lúc bấy giờ. Ông cũng rất nghèo, tài sản của ông chỉ có những vật dụng thiết yếu nhất cho cuộc sống. Tuy vậy, sự xấu xí về ngoại hình của ông lại không hề ngăn cản việc ông là một người cực kỳ thu hút những người xung quanh.

Tư tưởng của Socrates

Tư tưởng của ông đậm tính tôn giáo mặc dù ông chỉ trích các thần thoại Hy Lạp. Lời nói và những hành động của ông trong các tác phẩm như Apology, Crito, Phaedo, và Symposium đều cho thấy sự tôn trọng sâu sắc của ông đối với các phong tục tôn giáo của Athens và sự tôn kính chân thành với thần thánh.

Socrates khẳng định rằng luôn có một giọng nói thần thánh mà ông có thể nghe được từ bên trong mình trong những thời điểm quan trọng của cuộc đời ông. Đó không phải là giọng nói đưa ra cho ông những chỉ dẫn tích cực, mà là những lời cảnh báo khi ông đi chệch khỏi con đường.

Trong phiên tòa bào chữa cho chính mình, Socrates kể lại câu chuyện ông từng được một nhà tiên tri nổi danh ở đền Delphi đánh giá là người khôn ngoan nhất. Socrates nói ông cảm thấy bối rối vì lời nhận xét này, bởi vì không ai biết được mức độ thiếu hiểu biết của mình ngoài chính họ.

Nhà tù nơi đã giam giữ Socrates ở Athens, Hy Lạp

Tuy nhiên, ông quyết tâm tìm ra sự thật trong lời của nhà tiên tri. Trong suốt nhiều năm, ông đi khắp nơi và đặt câu hỏi cho những người có nổi tiếng là khôn ngoan và những người tự nhận mình là người khôn ngoan. Ông kết luận rằng đúng là ông khôn ngoan hơn họ, bởi vì ông có thể nhận thức được sự thiếu hiểu biết của mình, trong khi họ thì không.

Socrates là bậc thầy của phương pháp lập luận truy vấn (một hệ thống được sử dụng để tranh luận). Những tác phẩm của ông khiến ông có số lượng kẻ thù cũng nhiều như số người ngưỡng mộ. Một ví dụ về điều đó có viết trong Apology của Plato.

Meletus buộc tội Socrates đã làm hư hỏng những người trẻ, hủy hoại đạo đức của họ. Socrates bắt đầu phản biện bằng việc đặt câu hỏi liệu Meletus có xem sự tiến bộ của người trẻ là quan trọng hay không.Meletus đáp: Có.Socrates hỏi: Ai có thể giúp người trẻ tiến bộ?Meletus đáp: Luật pháp.Socrates hỏi: Ngài có thể nêu tên một người hiểu về luật pháp?Meletus đáp: Các thẩm phán là người hiểu luật.Socrates hỏi: Có phải tất cả thẩm phán đều có thể chỉ dẫn và giúp người trẻ tiến bộ không hay chỉ một vài người có thể làm được điều này?Meletus đáp: Tất cả họ đều có khả năng làm việc này. Sau đó, Socrates tiếp tục buộc Meletus phải thừa nhận rằng những nhóm người khác như Thượng viện, Quốc hội và sau đó là tất cả người dân Athens đều có khả năng chỉ dẫn và giúp người trẻ tiến bộ.

Sau đó, Socrates lại bắt đầu một loạt câu hỏi tương tự về việc huấn luyện ngựa và các loài động vật khác. Có phải tất cả mọi người đều có khả năng huyến luyện ngựa không hay chỉ những người có chuyên môn và kinh nghiệm đặc biệt mới có thể làm điều này?– Socrates hỏi. Lúc này, Meletus đã nhận ra sự ngớ ngẩn trong lập luận của mình. Hắn không trả lời, nhưng Socrates đã trả lời thay. Ông nói rằng, nếu như Meletus không đủ quan tâm tới người trẻ Athens để đóng góp những ý kiến thỏa đáng cho những người có thể chỉ dẫn và giúp người trẻ Athens tiến bộ, thì ông không có quyền gì để buộc tội Socrates đã làm hư hỏng người trẻ.

Phương pháp tranh luận của Socrates bắt đầu bằng những câu hỏi khiến đối phương tin rằng người hỏi rất đơn giản, nhưng sau đó lại kết thúc bằng sự đảo ngược hoàn toàn. Vì thế, những đóng góp chủ yếu của ông không nằm ở việc xây dựng một hệ thống phức tạp, mà ở việc xóa bỏ những niềm tin sai trái và dẫn dắt con người nhận thức được sự thiếu hiểu biết của mình, từ vị trí đó họ mới có thể bắt đầu khám phá sự thật. Chính sự kết hợp độc đáo giữa kỹ năng biện chứng (sử dụng logic và lập luận trong một cuộc tranh luận) với sức hấp dẫn mạnh mẽ của ông với những người trẻ đã khiến những đối thủ của ông có cơ hội đưa ông ra xét xử vào năm 399 TCN.

Cái chết của Socrates

Meletus, Lycon và Anytus là những kẻ buộc tội Socrates vô thần và làm hư hỏng giới trẻ của thành Athena. Ông bị kết án tử hình bằng cách uống thuốc độc.

Một bức họa miêu tả lại thời điểm Socrates uống thuốc độc trước mặt những người bạn

Tác phẩm Crito của Platon đã kể về những nỗ lực của Crito trong việc thuyết phục Socrates trốn khỏi nhà tù, nhưng trong một cuộc đối thoại của Socrates với Luật pháp Athena, ông đã bày tỏ sự tôn kính của mình với thành phố này và kiên quyết tuân theo luật pháp của nó ngay cả khi điều đó khiến ông phải chết.

Trong tác phẩm Phaedo, Plato đã kể lại cuộc tranh luận của Socrates về sự bất tử của linh hồn. Kết thúc cuộc đối thoại, một trong những cảnh tượng xúc động và kịch tính nhất trong văn học cổ đại đã diễn ra – đó là cảnh Socrates nâng ly thuốc độc trong khi bạn bè ông ngồi xung quanh đầy bất lực. Trước khi tắt thở, Socrates vẫn không quên trăng trối với Crito bằng những lời hài hước: “Crito, tôi còn mắc nợ Asclepius một con gà trống, anh làm ơn trả giùm tôi được không?”.

Socrates là tên tuổi nhiều màu sắc nhất trong lịch sử triết học cổ đại. Danh tiếng của ông lan rộng khắp nơi và nhanh chóng trở thành một cái tên mà ai cũng biết thời kỳ đó, mặc dù ông không sở hữu trí khôn phi thường, không xây dựng hệ thống triết học, không thiết lập trường học và tông phái.

Tầm ảnh hưởng của ông tới đường hướng của triết học cổ đại thông qua Plato, những người hoài nghi và ít trực tiếp hơn là Aristotle, là không thể kể hết.